Jan Kasprowicz

Z wichrów i hal, Z Alp
Ze szczytu Eggishornu






I

Zrzuć cielesne z siebie brzemię,
    odsłoń wzrok z śmiertelnych błon
I patrz, duszo: w śniegach białych
    to nie głaźny sterczy mur,
To przedwiecznych piewców plemię
    niezdobyty ma tu schron,
To druidów skamieniałych
    spoczął tu olbrzymi chór.

W promienistym dyademie,
    zasłuchany w boży dzwon,
Który w plazmach sił ospałych
    budzi czujny życia wzór,
Z niebiosami łącząc ziemię,
    wieki tutaj duma on,
W płaszczach z lodu okazałych,
    w wieńcu z blasków albo chmur.

I, zaklęte w te przestworza,
    szumi ciągle z dawnych lat
Echo hymnów eonicznych,
    które chór ten w bezkres słał,
Gdy z pierwocin wstawał łoża
    mnogokształtny, rojny świat.

Płynny dźwięk tych tchów rytmicznych
    niemym jest dla ludzkich ciał:
Ty, ma duszo, córko boża,
    żeś się zbyła ziemskich szat,
W tych milczeniach ustawicznych
    czujesz wielkich głosów zwał:




II

Chwała–ć, Duchu, jasny, święty!
    chwała dziś i w przyszły czas,
Iżeś przebił mrok chaosu
    i słoneczny stawił gród;
Iżeś wniknął w mgieł odmęty,
    wywiódł z nich i śnieg i głaz,
Zieleń drzewa, miękkość wrzosu,
    zapach róż i błękit wód.

Że do swego przez cię losu
    jest przykuty wszelki płód,
Żeś dał gwiazdom obieg kręty,
    horyzontom zorzy pas,
Żeś użyczył burzom głosu,
    grom zlał z błyskiem w jeden cud,
Że z żywota zgon poczęty
    zmieniasz w żywot, pełen kras.

Ale w tym jest dziw nad dziwy,
    że rozdrabniasz własny byt
Na cząsteczek miljony,
    wprawiające wszechświat w ruch,
Ach! a wszędzie — w ziołach niwy,
    pośród fal i skalnych płyt,

W płazach, w wirchach, w duszy onej,
    co w hymn bliźni wszystek słuch
Wytężyła w kształt cięciwy,
    jesteś, niby szczytów szczyt,
Jeden, cały, niezdrobniony —
    jeden Wszechświat, jeden Duch!…




III

Tak przedwiecznych ech kapele,
    tak melodie pierwszych tchów
Rozlewają się w bezmiarze,
    jak brzęczące roje pszczół…
Naodziani w śnieżne biele,
    w blaskach lodu wkoło głów,
Przysłuchują się pieśniarze,
    śród zaklętych drzemiąc kół.

Matterhorny, Miszabele
    chłoną dźwięki własnych słów,
Aletsch, Eiger z Mnichem w parze —
    Duch ich ciała w jedno skuł —,
Jungfrau, pierwsza w tym kościele,
    w którym spoczął wieszczy huf,
Finsteraarhorn w groźnym czarze,
    wpół w gleczerach, we mgłach wpół.

I Maerjelen z lodu krami,
    jak demonów zimny śmiech,
I, wśród lasów, w cichych szumach
    harmonijny tocząc zdrój,
Słucha Rodan, wraz z lasami,
    tajemniczych, świętych ech…

Słucha dusza i w tych dumach
    rozpoznaje hejnał swój,
Którym brzmiała przed wiekami,
    gdy ją boży wywiódł dech,
Aby mknęła w bratnich tłumach
    na życiowy, wieczny bój.




-----
Ta lektura, podobnie jak tysiące innych, dostępna jest na stronie wolnelektury.pl.
Wersja lektury w opracowaniu merytorycznym i krytycznym (przypisy i motywy) dostępna jest na stronie http://wolnelektury.pl/katalog/lektura/z-wichrow-i-hal-z-alp-ze-szczytu-eggishornu.

Utwór opracowany został w ramach projektu Wolne Lektury przez fundację Wolne Lektury.

Wszystkie zasoby Wolnych Lektur możesz swobodnie wykorzystywać, publikować i rozpowszechniać pod warunkiem zachowania warunków licencji i zgodnie z Zasadami wykorzystania Wolnych Lektur.
Ten utwór jest w domenie publicznej.
Wszystkie materiały dodatkowe (przypisy, motywy literackie) są udostępnione na Licencji Wolnej Sztuki 1.3: https://artlibre.org/licence/lal/pl/
Fundacja Wolne Lektury zastrzega sobie prawa do wydania krytycznego zgodnie z art. Art.99(2) Ustawy o prawach autorskich i prawach pokrewnych.
Wykorzystując zasoby z Wolnych Lektur, należy pamiętać o zapisach licencji oraz zasadach, które spisaliśmy w Zasadach wykorzystania Wolnych Lektur: https://wolnelektury.pl/info/zasady-wykorzystania/
Zapoznaj się z nimi, zanim udostępnisz dalej nasze książki.

Tekst opracowany na podstawie: Jan Kasprowicz, Krzak dzikiej róży, Towarzystwo Wydawnicze, Lwów, 1898

Wydawca: Fundacja Nowoczesna Polska

Publikacja zrealizowana w ramach projektu Wolne Lektury (http://wolnelektury.pl). Reprodukcja cyfrowa wykonana przez Bibliotekę Narodową z egzemplarza pochodzącego ze zbiorów BN.

Opracowanie redakcyjne i przypisy: Aleksandra Sekuła, Olga Sutkowska.