Kochanowski, Jan Tren XIII. (Moja wdzięczna Orszulo, bodaj ty mnie była...) http://www.wolnelektury.pl/lektura/treny Wilczek, Piotr Sekuła, Aleksandra Sutkowska, Olga Fundacja Nowoczesna Polska Renesans Liryka Tren Publikacja zrealizowana w ramach projektu Wolne Lektury (http://wolnelektury.pl). Reprodukcja cyfrowa wykonana przez Bibliotekę Narodową z egzemplarza pochodzącego ze zbiorów BN. http://wolnelektury.pl/katalog/lektura/treny-tren-xiii Jan Kochanowski, Treny, Drukarnia Łazarzowa, wyd. 2, Kraków, 1583 Domena publiczna - Jan Kochanowski zm. 1584 1655 xml text text 2009-04-28 L SP3 pol http://redakcja.wolnelektury.pl/media/dynamic/cover/image/844.jpg snowing in the garden, slightly everything@Flickr, CC BY 2.0 http://redakcja.wolnelektury.pl/cover/image/844 Jan Kochanowski Treny Tren XIII. (Moja wdzięczna Orszulo, bodaj ty mnie była...)W przypisach gwiazdką oznaczono wyrazy, które są używane do dziś, ale których znaczenie w Trenach jest odmienne od znaczenia obecnego. Moja wdzięcznawdzięczny* (starop.) --- miły, przyjemny. Orszulo, bodaj ty mnie była/ Albo nie umierała lub sie nie rodziła./ Małe pociechy płacę wielkim żalem swoim/ Za tym nieodpowiednym pożegnanimpożegnanim (starop. forma N.) --- pożegnaniem; za tym nieodpowiednim pożegnanim: z powodu tego nie zapowiedzianego, niewłaściwego pożegnania. twoim./ Omyliłaś mięomyliłaś mię (starop.) --- zwiodłaś mnie, zmyliłaś mnie. jako nocny sen znikomysen znikomy --- znikający, nieuchwytny.zob. też Tren II,/ Który wielkościąwielkość* --- wielka ilość. złota cieszy zmysłzmysł --- tu w znaczeniu ogólnym: zmysły. łakomyłakomy (daw.) --- pożądliwy, chciwy.,/ Potym nagle ucieczeuciecze (forma starop.) --- ucieknie., a temu na jawina jawi (forma starop.) --- na jawie./ Z onych skarbów jeno chęć a żądzążądza (starop.; tu forma B. lp: żądzą) --- namiętne pragnienie. zostawi./ Takeś ty mnie, Orszulo droga, uczyniła:/ Wielkieś nadzieje w moim sercu roznieciła,/ Potymeś mię smutnego nagle odbieżałaodbieżała (forma starop.) --- odbiegła; por. ,,bieżeć" [np. Tren XVI: ,,śmierć (...) k nam bieży"].zob. też: Tren IV; / I wszytki moje z sobą pociechy zabrała./ Wzięłaś mi, zgoła mówiączgoła mówiąc --- mówiąc bez ogródek, mówiąc wprost., dusze połowicędusze połowicę (starop.) --- połowę duszy.,/ Ostatek przy mnie został na wieczną tesknicętesknica (starop.) --- tęsknota, żal.por. też Tren X, w. 14: ,,Niżeś sie na mą ciężką żałość urodziła."./ Tu mi kamień, murarze, ciosany połóżcie,/ A na nim tę nieszczesną pamiątkępamiątka* (daw.) --- upamiętniający znak (dziś znaczenie węższe); nieszczęsna pamiątka: znak świadczący o nieszczęściu i upamiętniający je.zob. Tren XV, w. 6: pamięć wydróżciewydróżcie (forma starop.) --- wyżłóbcie, wyryjcie, wydrążcie.:/ ORSZULA KOCHANOWSKA TU LEŻY, KOCHANIEkochanie --- przedmiot miłości, a zarazem miłość./ OJCOWE ALBO RACZEJ PŁACZ I NARZEKANIE./ OPAKEŚ TO, NIEBACZNAniebaczny (starop.) --- nie mający baczenia na coś, czyli nie zwracający na coś uwagi, nieuważny, tu: nie przestrzegający ustalonego porządku rzeczy. ŚMIERCI, UDZIAŁAŁAopakeś to (...) udziałała (starop.) --- postąpiłaś na opak, przewrotnie, wbrew naturalnemu porządkowi rzeczy.:/ NIE JAĆ ONEJ, ALE MNIE ONA PŁAKAĆ MIAŁA.