Kochanowski, Jan
Tren XIII. (Moja wdzięczna Orszulo, bodaj ty mnie była...)
http://www.wolnelektury.pl/lektura/treny
Wilczek, Piotr
Sekuła, Aleksandra
Sutkowska, Olga
Fundacja Nowoczesna Polska
Renesans
Liryka
Tren
Publikacja zrealizowana w ramach projektu Wolne Lektury (http://wolnelektury.pl). Reprodukcja cyfrowa wykonana przez Bibliotekę Narodową z egzemplarza pochodzącego ze zbiorów BN.
http://wolnelektury.pl/katalog/lektura/treny-tren-xiii
Jan Kochanowski, Treny, Drukarnia Łazarzowa, wyd. 2, Kraków, 1583
Domena publiczna - Jan Kochanowski zm. 1584
1655
xml
text
text
2009-04-28
L
SP3
pol
http://redakcja.wolnelektury.pl/media/dynamic/cover/image/844.jpg
snowing in the garden, slightly everything@Flickr, CC BY 2.0
http://redakcja.wolnelektury.pl/cover/image/844
Jan Kochanowski
Treny
Tren XIII. (Moja wdzięczna Orszulo, bodaj ty mnie była...)W przypisach gwiazdką oznaczono wyrazy, które są używane do dziś, ale których znaczenie w Trenach jest odmienne od znaczenia obecnego.
Moja wdzięcznawdzięczny* (starop.) --- miły, przyjemny. Orszulo, bodaj ty mnie była/
Albo nie umierała lub sie nie rodziła./
Małe pociechy płacę wielkim żalem swoim/
Za tym nieodpowiednym pożegnanimpożegnanim (starop. forma N.) --- pożegnaniem; za tym nieodpowiednim pożegnanim: z powodu tego nie zapowiedzianego, niewłaściwego pożegnania. twoim./
Omyliłaś mięomyliłaś mię (starop.) --- zwiodłaś mnie, zmyliłaś mnie. jako nocny sen znikomysen znikomy --- znikający, nieuchwytny.zob. też Tren II,/
Który wielkościąwielkość* --- wielka ilość. złota cieszy zmysłzmysł --- tu w znaczeniu ogólnym: zmysły. łakomyłakomy (daw.) --- pożądliwy, chciwy.,/
Potym nagle ucieczeuciecze (forma starop.) --- ucieknie., a temu na jawina jawi (forma starop.) --- na jawie./
Z onych skarbów jeno chęć a żądzążądza (starop.; tu forma B. lp: żądzą) --- namiętne pragnienie. zostawi./
Takeś ty mnie, Orszulo droga, uczyniła:/
Wielkieś nadzieje w moim sercu roznieciła,/
Potymeś mię smutnego nagle odbieżałaodbieżała (forma starop.) --- odbiegła; por. ,,bieżeć" [np. Tren XVI: ,,śmierć (...) k nam bieży"].zob. też: Tren IV; /
I wszytki moje z sobą pociechy zabrała./
Wzięłaś mi, zgoła mówiączgoła mówiąc --- mówiąc bez ogródek, mówiąc wprost., dusze połowicędusze połowicę (starop.) --- połowę duszy.,/
Ostatek przy mnie został na wieczną tesknicętesknica (starop.) --- tęsknota, żal.por. też Tren X, w. 14: ,,Niżeś sie na mą ciężką żałość urodziła."./
Tu mi kamień, murarze, ciosany połóżcie,/
A na nim tę nieszczesną pamiątkępamiątka* (daw.) --- upamiętniający znak (dziś znaczenie węższe); nieszczęsna pamiątka: znak świadczący o nieszczęściu i upamiętniający je.zob. Tren XV, w. 6: pamięć wydróżciewydróżcie (forma starop.) --- wyżłóbcie, wyryjcie, wydrążcie.:/
ORSZULA KOCHANOWSKA TU LEŻY, KOCHANIEkochanie --- przedmiot miłości, a zarazem miłość./
OJCOWE ALBO RACZEJ PŁACZ I NARZEKANIE./
OPAKEŚ TO, NIEBACZNAniebaczny (starop.) --- nie mający baczenia na coś, czyli nie zwracający na coś uwagi, nieuważny, tu: nie przestrzegający ustalonego porządku rzeczy. ŚMIERCI, UDZIAŁAŁAopakeś to (...) udziałała (starop.) --- postąpiłaś na opak, przewrotnie, wbrew naturalnemu porządkowi rzeczy.:/
NIE JAĆ ONEJ, ALE MNIE ONA PŁAKAĆ MIAŁA.