Spis treści

    1. Anioł: 1
    2. Duch: 1 2
    3. Dziedzictwo: 1
    4. Matka: 1
    5. Naród: 1
    6. Nauka: 1
    7. Nieśmiertelność: 1
    8. Obowiązek: 1
    9. Ojczyzna: 1
    10. Okręt: 1
    11. Patriota: 1
    12. Poeta: 1
    13. Pogrzeb: 1
    14. Przyjaźń: 1 2 3
    15. Samotnik: 1
    16. Serce: 1

    Juliusz SłowackiTestament mój

    1
    PoetaŻyłem z wami, cierpiałem i płakałem z wami;
    Nigdy mi, kto szlachetny, nie był obojętny:
    Dziś was rzucam i dalej idę w cień — z duchami,
    A jak gdyby tu szczęście było, idę smętny.
    5
    Nie zostawiłem tutaj żadnego dziedzica[1]
    Ani dla mojej lutni[2], ani dla imienia:
    Imię moje tak przeszło, jako błyskawica,
    I będzie, jak dźwięk pusty, trwać przez pokolenia.
    Ojczyzna, Okręt, Patriota, DziedzictwoLecz wy, coście mnie znali, w podaniach[3] przekażcie,
    10
    Żem dla ojczyzny sterał[4] moje lata młode;
    A póki okręt walczył, siedziałem na maszcie,
    A gdy tonął, z okrętem poszedłem pod wodę…
    Ale kiedyś, o smętnych losach zadumany
    Mojej biednej ojczyzny, pozna, kto szlachetny,
    15
    Że płaszcz na moim duchu był nie wyżebrany,
    Lecz świetnościami moich dawnych przodków świetny.
    Matka, Przyjaźń, SerceNiech przyjaciele moi w nocy się zgromadzą
    I biedne serce moje spalą w aloesie[5],
    I tej, która mi dała to serce, oddadzą:
    20
    Tak się matkom wypłaca świat, gdy proch odniesie…
    Przyjaźń, Duch, PogrzebNiech przyjaciele moi siędą przy pucharze
    I zapiją mój pogrzeb — oraz własną biedę:
    Jeżeli będę duchem, to się im pokażę,
    Jeśli Bóg mnie uwolni od męki, nie przyjdę…[6]
    25
    Obowiązek, Naród, NaukaLecz zaklinam: niech żywi nie tracą nadziei
    I przed narodem niosą oświaty kaganiec[7];
    A kiedy trzeba, na śmierć idą po kolei,
    Jak kamienie, przez Boga rzucane na szaniec[8]!
    Przyjaźń, SamotnikCo do mnie — ja zostawiam maleńką tu drużbę[9]
    30
    Tych, co mogli pokochać serce moje dumne;
    Znać, że srogą spełniłem, twardą Bożą służbę,
    I zgodziłem się tu mieć niepłakaną trumnę.
    DuchKto drugi tak bez świata oklasków się zgodzi
    Iść?… taką obojętność, jak ja, mieć dla świata?
    35
    Być sternikiem duchami napełnionej łodzi
    I tak cicho odlecieć, jak duch, gdy odlata?
    Nieśmiertelność, AniołJednak zostanie po mnie ta siła fatalna[10],
    Co mi żywemu na nic, tylko czoło zdobi;
    Lecz po śmierci was będzie gniotła niewidzialna,
    40
    Aż was, zjadacze chleba — w aniołów przerobi.

    Przypisy

    [1]

    dziedzic — spadkobierca. [przypis edytorski]

    [2]

    lutnia — tu: symbol poezji, sztuki poetyckiej. [przypis edytorski]

    [3]

    podanie — utwór prozatorski, przekazywany ustnie, podejmujący ważną tematykę społeczną. Opowiadanie dotyczące wydarzeń historycznych lub legendarnych. [przypis edytorski]

    [4]

    sterać — tu: stracić. [przypis edytorski]

    [5]

    aloes — uprawna roślina lecznicza, używana do balsamowania ciał zmarłych; poeta odwołuje się tu właśnie do tej praktyki „unieśmiertelniania”. [przypis edytorski]

    [6]

    Jeżeli będę duchem (…) nie przyjdę — na temat wierzeń dotyczących duchów zmarłych i ich kontaktowania się z żyjącymi wiele informacji znajduje się w Dziadach Adama Mickiewicza. [przypis edytorski]

    [7]

    kaganiec — rodzaj oświetlenia: naczynie, wewnątrz którego płonął ogień; częściej spotyka się formę zdrobn.: kaganek). [przypis edytorski]

    [8]

    szaniec — umocnienie polowe, wyznaczające linię walk; składa się z wału i rowu. [przypis edytorski]

    [9]

    drużba — życzliwość, przyjaźń; tu: grupa przyjaciół. [przypis edytorski]

    [10]

    fatalny — tu: z góry przeznaczony, nieuchronny, nieunikniony jak los, fatum. [przypis edytorski]