Spis treści

    1. Car: 1
    2. Ciało: 1 2
    3. Dusza: 1 2
    4. Dźwięk: 1
    5. Gotycyzm: 1 2
    6. Król: 1
    7. Ojczyzna: 1
    8. Okrucieństwo: 1
    9. Piekło: 1
    10. Przemiana: 1
    11. Robak: 1
    12. Siła: 1
    13. Sobowtór: 1
    14. Szaleniec: 1
    15. Szatan: 1
    16. Tajemnica: 1
    17. Trup: 1
    18. Uczta: 1
    19. Upadek: 1 2
    20. Walka: 1
    21. Wróg: 1
    22. Władza: 1
    23. Zdrada: 1
    24. Śmiech: 1
    25. Śmierć: 1

    Juliusz SłowackiOto Bóg, który łona tajemnic odmyka…

    1
    Tajemnica, Okrucieństwo, UpadekPiekło, ZdradaOto Bóg, który łona tajemnic odmyka,
    Podniósł wreszcie zasłonę czarną z matecznikaGotycyzm
    I pokazał… okropną umysłów ruinę,
    CiałoOczy krwią zaszłe, twarze zielone i sine,
    5
    Dogasające oczy przy ofiarnej czarze,
    Zabójstwa serc i skryte na trupy cmentarze,
    Kijami po moskiewsku nasiekane grzbiety,
    Żywe zwierzęce widma — włóczęgi — szkielety,
    Chodzące ludzi szczątki — ciał ruchome ćwierci,
    10
    Walka, Dusza, ŚmierćPełny wężowisk ducha matecznik, gród śmierci…
    Król, Car, Władza, SiłaTamże jest tron jako grób straszliwy i czarny,
    Na którym się pokazał ów niedźwiedź polarny,
    Figura z krwi i z ciała, wewnątrz chora, pusta,
    Mocarz zapowiedziany w proroctwie oszusta.
    15
    Przed jego pożyczoną już od cara mocą
    Szkielety waryjatów kładną się[1], gruchocą,
    Podlą się i za podłość mu składają dzięki.
    Słychać trzask czaszek, grzechot piszczeli i jęki.Uczta, Upadek
    Któż by powiedział wczora, że ta, ach, kotara
    20
    Kryje takie tam uczty straszne Baltazara[2],
    Że ten, co miał serdeczne niegdyś w Polsce państwo,
    Dzisiaj osławiony zapadł w ducha pijaństwo
    I bachanalią kończy z uczuciem wieczności,
    Nie wiedząc, że ma z trupów śmiejących się gości,
    25
    Że tam nieoświecony jest dom bez miesiąca
    I ręka carska ogniem po ścianach pisząca,
    Że przy stole okropne zbierając okruchy
    Sobowtór, Dusza, Ciało, SzatanSiedzą ciała nie swymi napełnione duchy,
    Liczba jakaś szatanów, która ciał używa.
    30
    Ten mówi ja — a drugi duch się w nim odzywa —
    Drugi — którego przeszłość w siebie zajrzeć znęci,
    Spojrzy — i cudzą pamięć znajdzie w swej pamięci.
    Inny… gdzieś pod Grochowem naznaczony blizną[3],
    Zapomni się i Moskwę nazywa ojczyzną.
    35
    Szaleniec, Śmiech, DźwiękTamten rozczochra włosy i podniesie pięście,
    I krzyknie jak kobieta: Boże! o! nieszczęście!
    I zaszlochaniem, w którym już braknie oddechu,
    Zakończy jak dziecinna harmonika śmiechu,
    Z tonu na ton spadając, aż głosem zaleci
    40
    W te jamy, gdzie psy wyją piekielne jak dzieci…
    Ojczyzna, Wróg, PrzemianaTam, patrzaj, człowiek niby zachłyśniony[4] Bogiem,
    Ojczyzny, swojej matki dawnej, stoi wrogiem;
    W serce, gdzie ona jeszcze święty ogień trzyma,
    Swymi sztyletowymi utkwiwszy oczyma…
    45
    Wariat, a mądry! Sztandar zaguby rozwinie,
    Wszystkich wyszle[5] i straci, ale sam nie zginie —
    Jako płaz będzie pływał w skorupach i ślinie…
    Trup, Robak, GotycyzmI teraz stoi, patrzaj, jak trup w grobie cały,
    Od którego robaki sto lat uciekały,
    50
    I nareszcie z przestrachem rzuciły trumnicę,
    Gdzie kości wypróchniałe gorzały jak świéce.
    I nad okropnym, ciemnym piekła malowidłem
    Szary tak machnął ręką, jak niedoperz[6] skrzydłem…

    Przypisy

    [1]

    kładną się — dziś popr.: kładą się. [przypis edytorski]

    [2]

    uczty (…) Baltazara — uczta Baltazara to motyw zaczerpnięty z Biblii (Dn 5, 1–31). W oblężonym przez Persów Babilonie król Baltazar wydał ucztę, podczas której rozochoceni goście używali naczyń zrabowanych przez dziada Baltazara, Nabuchodonozora, ze świątyni w Jerozolimie, bezczeszcząc je w ten sposób. Wówczas ukazała się ręka pisząca na ścianie słowa: Mane, tekel, fares, co zwykło się tłumaczyć: „policzone, zważone, rozdzielone” i oznaczać ma przepowiednię śmierci Baltazara, jak również upadku jego państwa. Proroctwo spełniło się jeszcze tej samej nocy; uczta Baltazara oznacza więc rozpasaną zabawę poprzedzającą nieuchronną, całkowitą katastrofę. [przypis edytorski]

    [3]

    pod Grochowem naznaczony blizną — chodzi zapewne o bitwę pod Olszynką Grochowską, jedną z najbardziej krwawych bitew powstania listopadowego, która rozegrała się 25 lutego 1831 r. [przypis edytorski]

    [4]

    zachłyśniony — dziś popr.: zachłyśnięty. [przypis edytorski]

    [5]

    wyszle — dziś popr.: wyśle. [przypis edytorski]

    [6]

    niedoperz (gwar.) — nietoperz. [przypis edytorski]