Spis treści

    Strofa I
  1. Strofa II
  2. Strofa III
  1. Pamięć: 1
  2. Poezja: 1
  3. Śmierć bohaterska: 1

Kazimierz Przerwa-TetmajerPochwała dawnej dzielności greckiej

Strofa I

1
Młodzieńcze grecki, co silny i śmiały,
jednegoś pragnął: nieśmiertelnej chwały;
jedną miał dumę: piersią swą zastawić
zagrożoną ojczyznę,
5
ubogie wzgórza i pola nieżyzne
od klęsk wybawić:
ku twej, o mężny, sławie i pamięci
pieśń niech się moja dziś wzniesie i święci.
W bystre i zimne Eurotasu[1] wody
10
młodzieńców Sparty skakał zastęp młody;
przez dzikie knieje, ostępy i chaszcze
długokłego dzika
ścigali; morze nawie[2] Ateńczyka
otwiera paszcze;
15
tessalskich[3] źrebców z wichrowymi grzywy[4]
dosiąść tam żaden nie bywał leniwy.

Strofa II

Naprzeciw Persów strasznej nawały
lwem na bawołu[5] szedł hufiec mały.
Przeszli z Aresa[6] krwawych wysieków[7]
20
w podziw potomnych, najdalszych wieków.
Śmierć bohaterskaPod Maratonem[8] i Salaminą[9]
ci, co polegli w walce, nie giną,
lecz drugim życiem z martwych ocknięci,
wiek na wiek walą[10] w ludzkiej pamięci.
25
Trzystu Spartanów w Termopil[11] jarze
bogom z czar wino wylało w darze.
Kserksesa[12] milion gdy w nich uderzy:
milion od trzystu pierzchnął puklerzy[13].
Zdradą zwalczeni, legli nareszcie.
30
Brzmiał krzyk tryumfu po całym mieście,
bo ni jednego z nich nie ujrzano,
by krwawił raną w plecy zadaną.

Strofa III

Delfy[14] gdy wrogów tłumem oblężone,
dwóch bohaterów daje im obronę,
35
jak wilków stado płoszące dwa tury;
w Sparcie piersi mieszkańców
miast[15] bram obronnych były i miast szańców;
w Hades[16] ponury
Epaminondas[17] gdy szedł: to mu starczy,
40
że wróg nie uniósł z pola jego tarczy.
Poezja, PamięćPindar[18] efebów[19] idących w zawody
przez wiecznotrwałe upamiętnił ody;
jak potok deszczem spiętrzony nad brzegi,
co z gór się stromych pieni:
45
on się, ogromny, stacza ku bezdeni.
Wieków szeregi
idą. Tak niegdyś czyny czczono dzielne,
czyn wzajem pieśni budził nieśmiertelne.

Przypisy

[1]

Eurotas — rzeka w Sparcie. [przypis edytorski]

[2]

nawa (daw.) — statek, okręt. [przypis edytorski]

[3]

Tessalia — kraina historyczna w Grecji, obecnie region administracyjny. [przypis edytorski]

[4]

grzywy — dziś popr. forma N.lm: grzywami. [przypis edytorski]

[5]

lwem na bawołu — archaiczna forma porównania, dziś powiedziano by: jak lew na bawoła. [przypis edytorski]

[6]

Ares (mit. gr.) — bóg wojny i bitewnego szału. [przypis edytorski]

[7]

wysieki — tu: siekanina, bitwa. [przypis edytorski]

[8]

bitwa pod Maratonem — stoczona w 490 p.n.e.; Ateńczycy pod dowództwem Miltiadesa rozbili w niej perską armię inwazyjną. [przypis edytorski]

[9]

bitwa pod Salaminą — stoczona w 480 p.n.e.; sprzymierzona flota grecka pokonała wówczas inwazyjną flotę perską, wykorzystując fakt, że wąska cieśnina między wyspą Salaminą a lądem stałym uniemożliwia Persom rozwinięcie szyku. [przypis edytorski]

[10]

wiek na wiek walą — w niektórych przedrukach błędnie: żyją. [przypis autorski]

[11]

bitwa pod Termopilami — stoczona w r. 480 p.n.e; wojska greckie przegrały, broniąc wąwozu zamykającego drogę do Aten; w ostatniej fazie bitwy Persom opierało się jedynie 300 Spartan. [przypis edytorski]

[12]

Kserkses (ok. 517 p.n.e.–465 p.n.e.) — władca (szachinszach) perski, zorganizował nieudaną kampanię wojenną przeciw Grekom. [przypis edytorski]

[13]

puklerz — rodzaj okrągłej tarczy. [przypis edytorski]

[14]

Delfy — miasto greckie u stóp Parnasu, sławne ze świątyni i z wyroczni. [przypis edytorski]

[15]

miast (daw.) — zamiast. [przypis edytorski]

[16]

Hades (mit. gr.) — kraina umarłych (starożytni Grecy nie znali podziału na niebo i piekło). [przypis edytorski]

[17]

Epaminondas (ok. 420 p.n.e.–362 p.n.e.) — wojskowy i polityk z Teb, kilkakrotnie pokonał Spartę. [przypis edytorski]

[18]

Pindar — ur. między 522 a 518 p.n.e., zm. między 443 a 438, poeta grecki, napisał wiele pieśni na cześć zwycięzców Olimpiad. [przypis edytorski]

[19]

efeb — tu: piękny młodzieniec (pierwotnie słowo to oznaczało mężczyznę w wieku 18-20 lat w trakcie obowiązkowej służby wojskowej). [przypis edytorski]