Spis treści

      Jan KochanowskiPieśni, Księgi wtórePieśń VIII[1][2]

      1
      Nie frasuj sobie, Mikołaju, głowy,
      Kto ma być królem: już dekret[3] gotowy
      Przed Bogiem leży, nie piórem pisany,
      Lecz w dyjamencie twardym wykowany.
      5
      Nie z pół- lub nocy, lub dnia[4], nie ze wschodu
      Ani czekajmy pana od zachodu;
      Ten królem będzie, kogo Bóg mianuje,
      Łatwie On ludzkie serca spraktykuje[5].
      Tenże nam mimo znajomsze sąsiady[6],
      10
      W śmiech obrociwszy nasze płone[7] rady,
      Przywiódł był króla z dalekiej krainy,
      Po którym wrychle miał usieść kto iny.
      Gdzie ony złote góry nieprzebrane[8]?
      Gdzie Gaszkonowie i wojska ubrane[9]?
      15
      W co poszły działa i nasze turnieje?
      Wiatrem nadziane puknęły[10] nadzieje.
      Fortuna[11] nawy na morzu sprawuje,
      Fortuna w bitwach zwycięstwem szafuje;
      Onej rakosze[12] i sejmy słuchają;
      20
      A ludzkie rady[13] wspak sie obracają.
      Precz krasomowce! Wywody na stronę!
      A my gdzie w polu na słupie koronę
      Zawieśmy złotą; jesli nie mędrszemu,
      Niech ją da Szczęście przynamniej rętszemu[14].

      Przypisy

      [1]

      Ks. 2, Pieśń VIII — pieśń dotyczy bezkrólewia i kolejnej elekcji po ucieczce Henryka Walezego. Powstała prawdopodobnie na przełomie 1575 i 1576 r., gdy walka o koronę toczyła się już tylko między Maksymilianem Habsburgiem i Stefanem Batorym. Adresatem jest prawdopodobnie Mikołaj Firlej, starosta kazimierski, bliski przyjaciel poety. [przypis redakcyjny]

      [2]

      W przypisach gwiazdką oznaczono wyrazy, które są używane do dziś, ale których znaczenie w Pieśniach jest odmienne od znaczenia obecnego. [przypis edytorski]

      [3]

      dekret — chodzi o akt nominacji króla. [przypis redakcyjny]

      [4]

      pół- lub nocy, lub dnia — z północy lub z południa. [przypis redakcyjny]

      [5]

      spraktykować (daw.) — skłonić, przeciągnąć na swoją stronę. [przypis redakcyjny]

      [6]

      znajomsze sąsiady — chodzi tu o kandydatów z sąsiednich krajów. [przypis redakcyjny]

      [7]

      płony (starop.) — bezużyteczny. [przypis redakcyjny]

      [8]

      Gdzie (…) złote góry (…) i nasze turnieje? — aluzja do zaprzysiężonych przez Henryka Walezego zobowiązań finansowych na rzecz Polski i obietnicy sprowadzenia piechoty gaskońskiej oraz do uroczystości przy wjeździe Henryka do Krakowa. [przypis redakcyjny]

      [9]

      wojska ubrane — tu: uzbrojone. [przypis redakcyjny]

      [10]

      puknąć — pęknąć; por.: śmiać się do rozpuku. [przypis redakcyjny]

      [11]

      Fortuna — rzym. bogini przypadku; los. Motyw ważny w filozofii Pieśni Kochanowskiego; zob. też Ks. 1, Pieśń IX. [przypis redakcyjny]

      [12]

      rakosz — rokosz, polityczny zjazd rycerstwa (szlachty). [przypis redakcyjny]

      [13]

      rada (daw.) — zamysł, pomysł. [przypis redakcyjny]

      [14]

      rętszy (daw.) — bardziej rączy, szybszy. [przypis redakcyjny]