Spis treści

Jan KochanowskiPieśni, Księgi wtórePieśń III [1]

Nie wierz Fortunie [2], co siedzisz wysoko [3];

Miej na poślednie koła pilne oko [4]:

Bo to niestała pani z przyrodzenia [5],

Często więc rada sprawy swe odmienia.

Nie dufaj w złoto i w żadne pokłady [6],

Każdej godziny obawiaj sie zdrady:

Fortuna co da, to zasię wziąć może,

A u niej żadna dawność [7] nie pomoże.

A ci, co z tobą teraz przestawają,

Twej sie fortunie, nie tobie kłaniają;

Skoro ta zniknie, tył każdy podawa [8],

Jako cień, kiedy słońca mu nie zstawa [9].

Lecz jako sama oczy zasłoniła,

Tak swym pochlebstwem ludzi pobłaźniła [10],

Że drugi wysszej nosa gębę nosi,

A wszystki insze oczyma przenosi [11].

Ty pomni, że twój skarb u Szczęścia w mocy [12],

A tak [13] sie staraj o takiej pomocy,

Aby wżdy z tobą twego co zostało,

Jesli zaś będzie Szczęście swego chciało.

Cnota skarb wieczny, cnota klenot drogi;

Tegoć nie wydrze nieprzyjaciel srogi,

Nie spali ogień, nie zabierze woda;

Nad wszystkim inszym panuje Przygoda [14].

Przypisy

[1]

W przypisach gwiazdką oznaczono wyrazy, które są używane do dziś, ale których znaczenie w Pieśniach jest odmienne od znaczenia obecnego. [przypis edytorski]

[2]

Fortuna — rzym. bogini ślepego przypadku. Przedstawiano ją z rogiem obfitości, trzymającą ster (była sternikiem życia ludzkiego), zazwyczaj ślepą. Motyw Fortuny odgrywał niezwykle ważną rolę w filozofii Pieśni Kochanowskiego. [przypis redakcyjny]

[3]

siedzieć wysoko — zajmować wysoką pozycję społeczną. [przypis redakcyjny]

[4]

Miej na poślednie koła pilne oko — dosł.: zwracaj uwagę na tylne koła; przysłowie to znaczy: myśl o tym, co się może zdarzyć. [przypis redakcyjny]

[5]

z przyrodzenia — z natury. [przypis redakcyjny]

[6]

pokład (daw.) — skarb. [przypis redakcyjny]

[7]

dawność (praw.)— termin oznaczający prawo do posiadania z tytułu zasiedzenia. [przypis redakcyjny]

[8]

tył (…) podawać (daw.) — uciekać. [przypis redakcyjny]