Spis treści

      Jan KochanowskiPieśni, Księgi wtórePieśń I[1][2]

      1
      Przeciwne[3] chmury słońce nam zakryły
      I niepogodne deszcze pobudziły,
      Wody z gór szumią, a pienista Wilna[4]
      Już brzegom silna[5].
      5
      Strach patrzać na to częste połyskanie;
      A prze to srogie obłoków trzaskanie,
      Kładą sie lasy, a piorun, gdzie zmierzy,
      Źle nie uderzy.
      Zakładaj korab’[6], cieśla nauczony[7],
      10
      A kto wie, jesli nie wrócą sie ony
      Nieszczęsne czasy, kiedy powódź była
      Świat zatopiła.
      Sześć niedziel w ten czas lał deszcz nie przestając,
      A ziemia, nowe źrzódła pobudzając,
      15
      Rzek przymnażała, tak iż morskie wały[8]
      Wylać musiały.
      Z ludźmi pospołu i miasta, i grody
      Nieuśmierzone zatopiły wody;
      Nie wysiedział sie pasterz z bydłem w cale[9]
      20
      Na żadnej skale.
      Ryby po górach wysokich pływały,
      Gdzie ledwe przedtym pióra donaszały
      Mężnej orlice, gdy do miłych dzieci
      Z obłowem[10] leci.
      25
      Ale na ten czas i matkę, i syny
      Pożarła woda, i wszystek źwierz iny;
      Sam Noe został, przy nim żona tylko
      A dziatek kilko.
      Nieżyzne w cnotę to tam były lata,
      30
      Gdzie ledwe jeden ze wszytkiego świata
      Nalezion, co go Bóg w cale zachował,
      Gdy nierząd psował[11].
      Ten, będąc z łaski Pańskiej ostrzeżony,
      Zbudował sobie korab’ niezmierzony[12],
      35
      Na którym pływał czasu złej przygody
      Po wierzchu wody.
      A wszyscy inszy nagle zagarnieni
      I w głębokościach morskich zatopieni;
      Niebo a morze, te dwie rzeczy były
      40
      Świat zastąpiły[13].
      A kiedy sie już prawie[14] dosyć zstało
      Pańskiemu gniewu, po trosze spadało
      Wielkiego morza, aż za czasem[15] skały
      Z wody wyźrzały.
      45
      Potym i zbytnie zawarły sie zdroje,
      A bystre rzeki wpadły w brzegi swoje;
      Ziemia ku słońcu pełne ciężkiej rosy
      Rozwiła włosy.
      A trupy wkoło straszliwe leżały,
      50
      Ludzie i bydło, wielki źwierz i mały;
      Pełne ich morza, pełne brzegi były,
      Boga ruszyły[16].
      I rzekł Noemu: «Już teraz na ziemię
      Występuj śmiele i z tobą twe plemię[17];
      55
      Oto ja znowu przyodzieję lasy
      Na wieczne czasy.
      I będzie, jako po te lata wszytki,
      Ziemia dawała wszelakie użytki;
      Mnóżcie sie, niech świat spustoszały wszędzie
      60
      Znowu osiędzie[18].
      A w tym upewniam każdą żywą duszę,
      Że nigdy potym takich wód nie wzruszę[19],
      Które by miały ziemię opanować
      I świat zepsować.
      65
      Włożę na niebo znakomitą[20] pręgę,
      Którą gdy ujźrzę, wspomnię na przysięgę,
      Że mam hamować niezwyczajną wodę
      I nie zawiodę».
      Pomni sie[21], lutni! Nie twojej to głowy[22]
      70
      Wspominać Boga żywego rozmowy;
      Każ ty nam zasieść przy ciepłym kominie,
      Aż zły czas minie.

      Przypisy

      [1]

      Ks. 2, Pieśń I — po raz pierwszy opublikowana pt. Pieśń o potopie. Nawiązuje do opowieści o potopie z biblijnej Księgi Rodzaju. [przypis redakcyjny]

      [2]

      W przypisach gwiazdką oznaczono wyrazy, które są używane do dziś, ale których znaczenie w Pieśniach jest odmienne od znaczenia obecnego. [przypis edytorski]

      [3]

      przeciwny (daw.) — nieprzyjazny. [przypis redakcyjny]

      [4]

      Wilna — Wilejka, dopływ Wilii. [przypis redakcyjny]

      [5]

      brzegom silna — zagraża brzegom. [przypis redakcyjny]

      [6]

      zakładaj korab’ — zaczynaj budować okręt (arkę). [przypis redakcyjny]

      [7]

      nauczony (daw.) — doświadczony, biegły w swym fachu. [przypis redakcyjny]

      [8]

      wał (daw.) — fala. [przypis redakcyjny]

      [9]

      Nie wysiedział sie (…) w cale — nie przetrwał, nie uszedł z życiem. [przypis redakcyjny]

      [10]

      obłów — połów, zdobycz; por. pokrewny współcz. wyraz: obłowić się. [przypis redakcyjny]

      [11]

      Bóg (…) nierząd psował — zwalczał zepsucie, grzech. [przypis redakcyjny]

      [12]

      niezmierzony — bardzo wielki. [przypis redakcyjny]

      [13]

      świat zastąpiły — pokryły świat, czyli stały się całym światem. [przypis redakcyjny]

      [14]

      prawie (starop.) — należycie. [przypis redakcyjny]

      [15]

      za czasem — z czasem. [przypis redakcyjny]

      [16]

      Boga ruszyły — wzruszyły Boga. [przypis redakcyjny]

      [17]

      plemię (starop.) — potomstwo. [przypis redakcyjny]

      [18]

      osiędzie — zaludni się (por. pokrewne: osiąść gdzieś na stałe; osadnik). [przypis redakcyjny]

      [19]

      wzruszyć (daw.) — pobudzić do ruchu. [przypis redakcyjny]

      [20]

      znakomity* (daw.) — widoczny. [przypis redakcyjny]

      [21]

      pomni sie — opamiętaj się. [przypis redakcyjny]

      [22]

      nie twojej to głowy — to nie na twoją głowę, to przekracza twoje możliwości rozumienia. [przypis redakcyjny]