Kochanowski, Jan
Pieśń X (Kto mi dał skrzydła, kto mię odział pióry...)
http://wolnelektury.pl/katalog/lektura/piesni-ksiegi-pierwsze
Wilczek, Piotr
Sekuła, Aleksandra
Sutkowska, Olga
Fundacja Nowoczesna Polska
Renesans
Liryka
Pieśń
Publikacja zrealizowana w ramach projektu Wolne Lektury (http://wolnelektury.pl). Reprodukcja cyfrowa wykonana przez Bibliotekę Narodową z egzemplarza pochodzącego ze zbiorów BN.
http://wolnelektury.pl/katalog/lektura/piesni-ksiegi-pierwsze-piesn-x
Pieśni Jana Kochanowskiego księgi dwoje, Drukarnia Łazarzowa, Kraków, 1586
Domena publiczna - Jan Kochanowski zm. 1584
1655
xml
text
text
2009-07-07
pol
http://redakcja.wolnelektury.pl/media/cover/image/3040.jpg
White sunset, torremountain@Flickr, CC BY 2.0
http://redakcja.wolnelektury.pl/cover/image/3040
Jan Kochanowski
Pieśni, Księgi pierwsze
Pieśń XKs. 1, Pieśń X --- początek pieśni jest parafrazą ody Horacego (Carmina II 20) noszącej tytuł Ad Maecenatem (Do Mecenasa); parafraza całości --- Ks. 2, Pieśń XXIII; por. też Carmina I 12.W przypisach gwiazdką oznaczono wyrazy, które są używane do dziś, ale których znaczenie w Pieśniach jest odmienne od znaczenia obecnego.
Kto mi dał skrzydła, kto mię odział pióryodziać pióry --- pokryć piórami./
I tak wysoko postawił, że z góry/
Wszystek świat widzę, a sam, jako trzeba,/
Tykam sie nieba?
To li jest ogień on nieugaszony/
Złotego słońca, które, nieskończony/
Bieg bieżąc, wrotnewrotny --- wracający. od początku świata/
Prowadzi lata?
To li jest on krąg odmiennej światłościkrąg odmiennej światłości --- przen. księżyc.,/
Wódz gwiazd roźlicznych i sprawca żyznościsprawca żyzności --- Diana, bogini księżyca, była też boginią płodności i urodzaju.?/
Słyszę głos wdzięczny; prze Bóg, a na jawi,/
Czy mię sen bawiprze Bóg, a na jawi, / Czy mię sen bawi? (starop.) --- na Boga, czy to jawa, czy też zwodzi mnie sen??
Tu, widzę, ani ciemne mgły dochodzą,/
Ani śnieg, ani zimne grady szkodzą;/
Wieczna pogoda, dzień na wszystki strony/
Trwa nieskończony.
Godne pałace Twojej wielmożności,/
Panie, a jakiej cnota dostojności,/
Widzę na oko, bowiem wedle Ciebie/
Ma miejsce w niebie.
Kto by cię nie znał, Lechu SłowianinieLech Słowianin --- nawiązanie do legendarnego władcy Polski umieszczonego tu w niebie.,/
Któryś napierwej zasiadł w tej krainie/
I opanował męstwem swoim mocne/
Brzegi północne?
KrokaKrok --- Krak, Krakus, legendarny założyciel Krakowa. patrz, jako siedząc tak wysoko,/
Przedsię ku miastu swemu skłania oko;/
Wandę wydawa ubiór, bo z postawy/
Zda sie mąż prawy.
Tu i fortelny Przemysłfortelny Przemysł --- przebiegły Przemysław (Lestko I), przedhistoryczny polski książę, według legendy pokonał wojska Aleksandra Wielkiego umieszczając na drzewach malowane tarcze, ku którym zwabił żołnierzy wroga. jest wniesiony,/
I ten, co dostał trefunkiem koronyten, co dostał trefunkiem korony --- Lestko II wygrał wyścig jeździecki po koronę, mimo że jego przeciwnik wyłożył trasę biegu żelaznymi kolcami.,/
Doźrzawszy zdrady, gdzie koń prędkonogi/
Biegł zawód drogiBiegł zawód drogi --- biegł w zawody o cenną (drogą) rzecz..
Bóg fałszu nie chce; a jako miłuje/
Sprawiedliwego, Piast i dziś to czuje,/
Bo mieszka w niebie, a jego cne plemię/
Rządziło zięmię.
ZemowitZemowit --- Siemowit, syn Piasta, legendarnego założyciela dynastii. stoi wedla ojca prawie,/
Z drugimi równo: ty wysszej, MiecławieMiecław --- chodzi o Mieszka I.,/
Którego sprawą chrześcijański zakonzakon (daw.) --- prawo./
Podan Polakom.
Tuż po nim widzę mężne Bolesławymężne Bolesławy --- chodzi o Bolesława Chrobrego i Krzywoustego, może również Śmiałego.,/
Prze których dzielność i stateczne sprawy/
Polska szeroko swych granic pomknęła/
I serce wzięłaserce wzięła --- nabrała serca, odwagi..
W tejże jest liczbie on zakonnik świętyzakonnik święty --- Kazimierz I Odnowiciel, zwany też Mnichem.,/
Z cięniów klasztornych na królestwo wzięty./
Są dwa Leszczkowiedwa Leszczkowie --- dwóch Leszków: Leszek Biały i Leszek Czarny.; jest król wzrostem mały,/
Ale mąż śmiałykról wzrostem mały --- Władysław Łokietek..
Widzę Jagiełła i dwu Kazimierzudwu Kazimierzu (daw. forma B.)--- dwóch Kazimierzy: Kazimierza Wielkiego i Kazimierza Jagiellończyka./
Dobrych tak w boju, jako i w przymierzu;/
Widzę i ciebie, gwiaździe równym prawie,/
Cny WładysławieWładysław --- chodzi o Władysława Warneńczyka..
Tu też jest Olbracht; król serca wielkiego;/
Tuż z Aleksandrem SygmuntSygmunt --- Zygmunt (Zygmunt I Stary)., za którego/
Polska zakwitła, a po długim boju/
Wytchła w pokoju.
Szlachetne dusze, które swej dzielności/
Macie zapłatę niebieskie radości,/
Życzcie ojczyźnie, aby wam rodziła/
Podobnych siła.
A ten, co po wasten, co po was --- następca tronu, Zygmunt II August. dziś państwo sprawuje,/
Niechaj fortunnie i zdrów nam panuje;/
A zwierzonego nie wzdawa opiekuNiechaj (...) zwierzonego nie wzdawa opieku --- niech nie oddaje powierzonej mu odpowiedzialności.,/
Aż pełen wieku!