Norwid, Cyprian Kamil
Słodycz
Sekuła, Aleksandra
Niedziałkowska, Marta
Fundacja Nowoczesna Polska
Romantyzm
Dramat
Tragedia
Publikacja zrealizowana w ramach projektu Wolne Lektury (http://wolnelektury.pl). Reprodukcja cyfrowa wykonana przez Bibliotekę Narodową z egzemplarza pochodzącego ze zbiorów BN.
http://wolnelektury.pl/katalog/lektura/slodycz
http://www.polona.pl/dlibra/doccontent2?id=9883
Cyprian Kamil Norwid, Dzieła Cyprjana Norwida (drobne utwory poetyckie-poematy-utwory dramatyczne-legendy, nowele, gawędy-przekłady-rozprawy wierszem i prozą), Spółka Wydawnicza "Parnas Polski", Warszawa 1934
Domena publiczna - Cyprian Kamil Norwid zm. 1883
1954
xml
text
text
2010-09-16
polhttp://redakcja.wolnelektury.pl/media/dynamic/cover/image/1333.jpg
Lo malo de ser original, Ignacio Sanz@Flickr, CC BY-SA 2.0
http://redakcja.wolnelektury.pl/cover/image/1333
http://wolnelektury.pl/media/book/pdf/slodycz.pdf
ISBN-978-83-288-0589-7
ISBN
application/pdf
https://wolnelektury.pl/katalog/lektura/slodycz.html
ISBN-978-83-288-1583-4
ISBN
text/html
http://wolnelektury.pl/media/book/txt/slodycz.txt
ISBN-978-83-288-2538-3
ISBN
text/plain
http://wolnelektury.pl/media/book/epub/slodycz.epub
ISBN-978-83-288-3585-6
ISBN
application/epub+zip
http://wolnelektury.pl/media/book/mobi/slodycz.mobi
ISBN-978-83-288-4671-5
ISBN
application/x-mobipocket-ebook
Cyprian Kamil Norwid
Słodycz
TRAGEDIA W SCENIE JEDNEJDo czytelnika
Po niedługim zastanowieniu czytelnik łaskawy przekona się, iż paru tym kartom dlatego tylko nazwiska tragedii by odmówił, że... tylko parę kart! Powodu tej natury nie usłuchał autor.
OSOBY:
Kajus Veletrius, arcykapłan Jowisza i senator
Pamfilius, gramatyk, klient Veletriusa
Klucznik więzienia Vesty
Święty Paweł, apostoł
Rzecz dzieje się w willi Veletriusa pod Rzymem za panowania Nerona Imperatora.
Łaźnia w ogrodzie Veletriusa. W głębi korytarz, za którym zieloność drzew, po lewej stronie porfirowa porfir --- gatunek skały wulkanicznej, której najbardziej znana odmiana posiada barwę czerwonawą; na dworze cesarzy bizantyjskich wykonywano z porfiru naczynia, a także wyłożono nim komnatę, w której przychodzili na świat prawowici następcy panującego władcy (tzw. porfirogeneci). wanna, w którą (spod stóp statuy wyżej umieszczonej) spada woda, po prawej stronie sofa, na której Veletrius, u nóg jego siedzenie niższe.
WięzienieKAJUS VELETRIUS
Julia Murcja co rzekła, gdy chleb jej spuszczono?...
KLUCZNIK
Wzniosła oczy i chwilę była zamyśloną.../
A potem rzekła: «Dzięki!» i chleba kruszynę/
Podała myszy, która tam ma swą szczelinę...
KAJUS VELETRIUS
Po siedmiu dniach bez jadła przebytych zapewne/
Można mi było słowo przynieść więcej rzewne.../
Ustąp!...
KLUCZNIK
Uchodzę...
KAJUS VELETRIUS
... W świętym westalek więzieniu/
Ni mysz być nie powinna, ni szczelin w kamieniu.../
Idź precz!... Pamfilius albo inny klientklient --- w staroż. Rzymie wolny, lecz ubogi obywatel (często wyzwolony niewolnik) pozostający pod opieką zamożnego patrona, zwykle patrycjusza; klientami bywali wybitni poeci i filozofowie (taka relacja łączyła Horacego z Mecenasem); klient był zobowiązany w zamian za utrzymanie i bywanie w domu i u stołu patrona do lojalności wobec niego, dostarczania mu informacji, dawania politycznego poparcia itp. który/
Niech mi ArystofanaArystofanes (ok. 446--385 p.n.e.) --- ateński komediopisarz, krytykujący w swych sztukach nadużycia warstw zamożnych, obrońca interesów średnich warstw społ. i chłopstwa. czytać przyjdzie chóry,/
W szacie krótkiej, by akcję dołączał do rzeczy.../
Klucznik wychodzi./
Który jest Bóg, co Murcję w swojej trzyma pieczy?.../
po chwili:/
Mógłbym o chrześcijaństwa posądzić wyznanie/
I zabić... Cóż stąd?... Moje nad nią panowanie/
Czy się rozszerzy --- albo, w kwiat gdy zmieni duszę/
(Jeśli mam Platonowi wierzyć), kwiat czyż wzruszę?
PAMFILIUS
Z wazą w ręku.
Przynoszę Żaby, Osy, Ptaki...
KAJUS VELETRIUS
... i Niewiasty./
Postaw toŻaby, Osy, Ptaki, Niewiasty --- zwoje rękopisów przechowywano w wazach; Żaby, Osy, Ptaki i Zgromadzenie kobiet to dzieła Arystofanesa.! Usiądź!
PAMFILIUS
Siadając u stóp Veletriusa.
... Słusznie, że do jednej kasty/
Z płazami i owady ginecejginecej (z gr. gineceum) --- komnaty przeznaczone dla kobiet; tu przenośnie: kobiety, mieszkanki gineceum. się liczy.../
Pomysł jest gorzki, śmiały, ale malowniczy.../
po chwili, śledząc spojrzenie Veletriusa/
Szkoda --- zaiste, szkoda, że kapłaństwa godność/
I senatorstwa pewną usuwa łagodność.../
To jest, pewną wesołość...
KAJUS VELETRIUS
... Jako?
PAMFILIUS
... Mówię: kto wié,/
Mielibyśmy równego Arystofanowi!.../
po chwili, zamieniając gest i akcent/
Czy dosyć widzów objął amfiteatr nowy?...
KAJUS VELETRIUS
Zapewne, że to nie jest drugi Flawiusowyamfiteatr (...) Flawiusowy --- Amfiteatr Flawiuszów w Rzymie, czyli Koloseum; wybudowany w latach 70--80 n.e. przez cesarzy z dynastii Flawiuszów ogromny pięciokondygnacyjny amfiteatr mógł pomieścić od 45 do 73 tys. widzów; odbywały się w nim rozmaite igrzyska, walki gladiatorów, inscenizacje bitew morskich w sztucznym basenie (naumachie), polowania na dzikie zwierzęta. Od XVII w. rozpowszechnił się pogląd, że arena Koloseum była również miejscem kaźni wczesnych chrześcijan; tymczasem choć pojedyncze egzekucje różnego rodzaju skazańców stanowiły rodzaj krwawych interludiów podczas widowisk w Amfiteatrze Flawiuszów, masowych egzekucji chrześcijan dokonywano w Circus Maximus oraz w Ogrodach Nerona. ,/
Lecz pierwszy jako wybór widzów...
PAMFILIUS
Głośno, lecz na stronie:
... ścisłość mowy/
Lakońskaścisłość mowy lakońska --- Lakończycy, czyli Spartanie, słynęli z niezwykle rzeczowego, pozbawionego ozdobników sposobu wysławiania się; por. styl lakoniczny.!...
KAJUS VELETRIUS
... O, Pamfilius, powiedz mi a szczerze...
PAMFILIUS
przerywając
Przez Minerwę...
KAJUS VELETRIUS
Skąd... siła... ta... się... dziwna bierze/
U chrześcijan?... Osaczone widziałem żołnierzeosaczone (...) żołnierze --- dziś popr. osaczonych żołnierzy./
Z legionów starych, sławnych gladiatorów znałem.../
Wszystko to nie to...
PAMFILIUS
Przybierając gest i akcent poważny:
Cnota, Ogień, Woda...Cnota u nas jest zapałem,/
Iskrą boską... U chrześcijan ciemnych jest to niby/
Płyn... eter... płyn przejrzysty jak lodowe szyby./
Principiumprincipium (łac. ) --- pierwiastek (materia pierwotna); zasada (w postępowaniu). wody, zda się, zamiast ognia kładą,/
Stąd ta oziębłość, która staje się aż zdradą,/
I stąd ta pewna... słodycz!... Bo nie wiem nazwiska/
Rzeczy, której istoty nie poznałem z bliska...
KAJUS VELETRIUS
Zaprawdę --- by w przedmiocie mówić bezimiennym,/
Przypuśćmy to nazwisko... na czas dysertacjidysertacja (z łac. dissertatio) --- daw. rozumowanie, dyskusja, roztrząsanie jakiegoś problemu, badanie; dziś: rozprawa naukowa....
PAMFILIUS
Podejmując:
Ja bym na przykład nazwał wodnisto-płomiennym /
Systemat mój...
KAJUS VELETRIUS
... A to by nie było bez racji,/
Przeto, iż sam się własnym niszczy zaprzeczeniem...
PAMFILIUS
Na stronie, ale głośno:
Sokrates!...
KAJUS VELETRIUS
ImięTym czy owym nazwana imieniem,/
Rzecz tąż samą zostanie... Nie mówię: cywilnie,/
Lecz mówię: naturalnie... Możemy zwać mylnie...
PAMFILIUS
Pochylając czoło:
Platonowi cóż powiem!.../
po chwili/
Za Tybrem raz, pomnę,/
Przechodząc, widzę --- wazy dwie stoją ogromne/
Przed małym sklepem rzeczy treści rozmaitej./
A wazy były piękne, jedna bazaltowabazalt (łac. ) --- skała wulkaniczna ciemnej barwy. ,/
W której balsamu nieco i czerep rozbity./
W drugiej pisma; ta mniejsza i alabastrowa,/
Sfinksa pokryta maską...
Po chwili, uważając, azali Veletrius słucha treści
Sen, Siła, Przemoc... Owoż w rękopismach onych/
Znalazłem życiorysy chrześcijan potraconych.../
I o Chrystusie onęonę --- tę, ową. Odyseję płaską.../
Jest coś, co oni zowią słodyczą i łaską...
KAJUS VELETRIUS
Coś jest.../
Zarzuca kraj szaty na oczy i zasypia.
Pamfilius powoli się podnosi i na palcach wychodzi.
KAJUS VELETRIUS
Marząc w półśnie:
Coś jest... tę mając siłę, z którą lwa on głaszcze,/
Głodnego lwa, a lew się ociera,/
Jak kot, o goleń jego i zatrzaska paszczę.../
Tę siłę, z której owy śpiewając umiera.../
Albo i Murcja... siłę tę mając.../
...Starcze! Ty w płaszczu czerwonym,/
Bosy, co w fałdach szaty, gdzie my mamy cienie,/
Masz blask i z mieczem stoisz świeżo wyostrzonym.../
Ty mówisz, że dać możesz mi to zanielenie.../
Słucham...
ŚW. PAWEŁ
W widzeniu Veletriusa:
...To zanielenie, które nie przesilą/
Katownie, dać ci mogę i będziesz nim leczył./
Lecz na cóż chcesz tej łaski?...
KAJUS VELETRIUS
Rychło i nieprzytomnie:
Żebym ją... zniweczył!...
ŚW. PAWEŁ
Dotykając ramienia Veletriusowego końcem miecza:
Julia Murcja umarła...
Św. Paweł znika, Klucznik wchodzi.
KAJUS VELETRIUS
Porywając się ku Klucznikowi:
Umarła?!...
KLUCZNIK
...Przed chwilą.