Spis treści

    1
  1. 2
  2. 3
  3. 4
  1. Bóg: 1
  2. Historia: 1
  3. Milczenie: 1
  4. Naród: 1
  5. Obraz świata: 1
  6. Polak: 1
  7. Upadek: 1
  8. Żyd: 1 2

Cyprian Kamil NorwidŻydowie polscy

1861

1

1
Żyd, Naród, Upadek, MilczenieTy! jesteś w Europie, poważny Narodzie
Żydowski, jak pomnik, strzaskany na Wschodzie,
Swoimi gdy złamki[1] wszędzie się rozniesie,
Na każdym hieroglif unosząc odwieczny —
5
A człowiek północny, w sosnowym gdy lesie
Napotka cię, odbłysk zgaduje słoneczny
Ojczyzny! — co kędyś w niebieskim lazurze
Jak Mojżesz się w wodzie pławiła nilowéj! —
I mówi: «Jest wielkim, kto bywał tak w górze
10
I upadł tak nisko, i milczy jako wy».

2

Północne my syny z włosami płowemi,
Wschodowej historii my śnieżne obłoki —
Za kabał granicą, od razu, wprost z ziemi
Patrzący na niebios przybytek wysoki:
15
Jak Agar[2] synowie — przez kraju istotę,
Jak Sary[3] synowie — przez ojców robotę;
My pierwej niż inni — my wcale inaczéj
Pojrzeliśmy ku wam, bynajmniej[4] z rozpaczy:
Boć herbem gdy z wami szlachetny się łamał,
20
Krzyż bywał w przełomie tym — i on nie kłamał!

3

Historia, Żyd, Polak, Bóg, Obraz świataAż oto, że dzieje pozornie są zamęt,
Gdy w gruncie są: siła i ładność szeroka! —
Aż oto, że dzieje są jako testament,
Którego cherubin dogląda z wysoka —
25
Więc znowu Machabej[5] na bruku w Warszawie
Nie stanął w dwuznacznej z Polakiem obawie.
— I kiedy mu ludy bogatsze na świecie
Dawały nie krzyże, za które się kona,
Lecz z których się błyszczy — cóż? przeniósł[6] on przecie:
30
Bezbronne, jak Dawid, wyciągnąć ramiona! —

4

Poważny narodzie! cześć tobie w tych, którzy
Mongolsko-czerkieskiej nie zlękli się burzy —
I Boga Mojżeszów bronili wraz z nami
Spojrzeniem rycerskim, nagimi piersiami.
35
Jak starsi w historii, co ręką na dzicze
Kiwnąwszy z wysoka, wołają: «Dotrwałem!
Chorągwi się badam, nie chłopy twe liczę,
Bo kiedyś był nicość, ja mleko już ssałem —
Naturę znam dawniej! — więc przeklnę wędzidła
40
I staniesz na koniu jak pastuch — bez bydła».

Przypisy

[1]

złamki — forma N.lm; dziś: złamkami (tj. ułamanymi kawałkami, odłamkami). [przypis edytorski]

[2]

Agar, właśc. Hagar (hebr. הָגָר) — postać biblijna z Księgi Rodzaju, egipska niewolnica Sary, żony Abrahama; miała z nim syna, Izmaela. [przypis edytorski]

[3]

Sara (hebr. שָׂרָה) — postać biblijna, bohaterka Księgi Rodzaju, żona Abrahama, matka Izaaka. [przypis edytorski]

[4]

bynajmniej — jak najmniej; wcale nie. [przypis edytorski]

[5]

Machabej — chodzi zbiorczo o Machabeuszy, judejski ród kapłański; jego przedstawiciele wzniecili tzw. powstanie Machabeuszy (167–160 p.n.e.) w buncie przeciw rządzącej z Syrii dynastii Seleucydów, mianowicie Antiochowi IV, z którego rozkazu Jerozolima miała stać się ośrodkiem kultu Zeusa, z ołtarzem w Świątyni Jerozolimskiej i specjalnym aparatem urzędniczym pilnującym składania ofiar hellenistycznemu bóstwu; następnie, po uznaniu przez Syrię niezależności Judei, w l. 147–37 p.n.e. Machabeusze byli dynastią panującą. [przypis edytorski]

[6]

przenieść — tu: przedłożyć coś (nad coś innego); wybrać coś. [przypis edytorski]