MolièreLekarz mimo wolitłum. Tadeusz Boy-Żeleński

Powiadam ci, nic z tego, lubciu: jestem panem w domu i ja tu jeden mam prawo rozkazywać!

A ja ci powiadam, że musisz robić, co zechcę, i że nie po to cię wzięłam, aby znosić twoje wybryki.

Mąż, Żona, Kłótnia, Przemoc, ObyczajeA cóż to za utrapienie mieć żonę na karku! Jakże słusznie powiada Arystoteles, że kobieta gorsza jest od diabła!

Patrzcie mi mądralę z jego durnym Arystoklesem!

Aha, mądrala. Znajdźże mi, proszę, drugiego z mojej profesji, coby umiał tak jak ja rozprawiać o świecie. Toć nie darmo człek obsługiwał sześć lat sławnego lekarza i za młodu gryzł łacinę jak rzepę.

Widział kto takiego bałwana!

Widział kto taką jędzę!

Przeklęty niech będzie dzień i godzina, w której zgodziłam się wyjść za ciebie!

Przeklęty niech będzie krzywy pysk rejenta, co mnie nakłonił do podpisania mego nieszczęścia!

I ty jeszcze masz czoło[1] narzekać! Toć żeś ty powinien od rana do nocy dziękować niebu, że mnie masz za żonę! Warteś może był[2] takiej?

To pewna, żeś mi zrobiła za wiele zaszczytu; istotnie, miałem się z czego cieszyć w noc po ślubie! Ej, do licha, nie ciągnij mnie za język, bo mógłbym łatwo powiedzieć coś…

No? Cóż takiego?

Basta! Skończmy o tym. Wystarczy, że wiemy, co wiemy, i że ci się szczęśliwie udało mnie złapać.

Gdzież niby to szczęście? Żem znalazła człowieka, który mnie zapędzi do szpitala; rozpustnika, gałgana, który przejada wszystko, co posiadam!…

Kłamiesz, szelmo; trochę i przepijam.

Który sprzedaje po kawałku wszystko, co jest w mieszkaniu!…

To się nazywa żyć z gospodarstwa.

Który wyciągnął nawet łóżko spode mnie!…

Wcześniej będziesz wstawać.

Który po prostu ani jednego sprzętu nie zostawił w domu.

Łatwiej się nam będzie przeprowadzać.

I który od rana do nocy nic nie robi, tylko gra i pije!

To żeby się nie nudzić.

I cóż ty sobie wyobrażasz, co ja mam począć z całym kramem?

Co ci się podoba.

Mam na ręku czworo drobnych dzieci…

Postaw je na ziemi.

…które bez ustanku wołają o chleb.

Daj im kije: kiedy ja dobrze podpiłem i podjadłem, chcę, aby wszystko było pijane w mym domu.

I ty sobie wyobrażasz, pijaku, że to cięgle będzie szło w ten sposób?

Spokojnie, żoneczko, jeśli łaska.

Że wiecznie będę znosić twą bezczelność i twoje łajdactwa?

Żoneczko, nie unośmy się.

I nie potrafię znaleźć sposobu, aby ci przypomnieć twoje obowiązki?

Moja lubciu, wiesz, że ja nie jestem zbyt cierpliwy i rękę mam wcale krzepką.

Drwię sobie z pogróżek.

Żoneczko, aniołku, znowu cię skóra świerzbi, jak zwykle.

Już ja ci pokażę, że się ciebie wcale nie boję.

Moja droga połowico, ty koniecznie chcesz coś oberwać.

Czy ty myślisz, że ja się zlęknę twego gadania?

Słodki przedmiocie mych uczuć, ja tobie uszy oberwę.

Ty pijanico!

Zbiję cię.

Ty kufo!

Na kwaśne jabłko.

Łotrze!

Kości ci połamię.

Hultaju! nicponiu! oszuście! gałganie! wisielcze! ty dziadu! włóczęgo! złodzieju! draniu!

A, więc chcesz koniecznie!

Au, au, au!

To jedyny sposób, aby cię uspokoić.

Hola! Cóż to! Pfe! Co to ma znaczyć? Fe, paskudztwo! A cóż to za gałgan: walić tak swoją żonę!

A właśnie ja chcę, żeby mnie walił!

Ależ i owszem, z całego serca.

Czego się pan wtrąca?

Zbłądziłem, wyznaję.

Pańska sprawa?

Ma pani słuszność.

Widzicie tego gbura: chce zabronić mężowi walić własną żonę!

Odwołuję.

Cóż to pana może obchodzić?

Nic.

Pańska rzecz nos wściubiać?

Nie.

Patrz pan swego zajęcia.

Nie mówię już ani słowa.

Ja chcę, aby mnie bito.

Ależ owszem.

Nie pańska szkoda.

Ma pani rację.

Trzeba być błaznem, aby się mieszać do rzeczy, które pana nic nie obchodzą.

Sąsiedzie, przepraszam was z całego serca. Wal, bij, pierz swoją żonę, ile ci się podoba; jeżeli sobie życzysz, pomogę ci.

Właśnie że mi się nie podoba.

A, to inna sprawa.

Chcę ją bić, kiedy chcę, a nie chcę bić, kiedy nie chcę.

Doskonale.

Moja żona, nie pańska.

Bez wątpienia.

Nic pan tu nie masz do rozkazywania.

Ależ naturalnie.

Nikt pana nie prosi o pomoc.

Bardzo przepraszam.

I jesteś pan dureń, aby się mieszać w cudze sprawy. Dowiedz się, że już Cycero mówi, że nie trzeba wkładać drzwi między palce[3].

No, teraz zgoda. Dawaj łapę.

Tak, teraz, kiedyś mnie zwalił.

Nic nie znaczy. Przybij!

Nie chcę.

Nie?

Nie.

Żonciu!

Nie i nie.

Chodź, kiedy ci mówię.

Ani mi w głowie.

No, chodź już, chodź.

Nie, gniewam się.

O takie głupstwo! No, daj już spokój.

Zostaw mnie.

Daj rękę, kiedy ci mówię.

Nadtoś mi zalał[4] sadła za skórę[5].

Więc dobrze; przepraszam: daj rękę.

Przebaczam.

Ale mi to zapłacisz.

Masz źle w głowie, aby takie rzeczy brać na serio. Takie drobnostki nieuniknione są w miłości; między ludźmi, którzy się kochają, parę kijów od czasu do czasu tylko odświeża serdeczność. No, teraz idę w las i przyrzekam ci więcej niż setkę wiązek.

Nie bój się, już ja swego nie zapomnę; łamię sobie tylko głowę, jak ci odpłacić kije, którymiś mnie uraczył[6]. Wiem dobrze, że żona ma zawsze pod ręką sposób zemsty; ale to za delikatna kara dla tego obwiesia; chcę zemsty, którą by uczuł nieco dotkliwiej; to byłoby mało za to, co on mi zrobił

Wciórności! Ładna zabawa, nie ma co gadać! akurat tyle, co gdyby nam kto kazał szukać wiatru w polu.

Cóż chcesz, poczciwcze? musimy być posłuszni swemu panu. A zresztą, w naszym interesie jest starać się, by jego córka a nasza pani rychło wróciła do zdrowia; toć z pewnością jej małżeństwo, odwleczone przez tę chorobę, nie będzie dla nas bez jakiego obrywku[7]. Horacy, hojne panisko, największe ma widoki na ten związek, i, jakkolwiek pannie wpadł w oczko niejaki Leander, wiesz dobrze, że ojciec nie chce i słyszeć o takim zięciu.

Coby tu wymyślić, aby się zemścić?

Ale co stary za ćwieka zabił sobie w głowę, kiedy już wszystkie dochtory na darmo wygadały nad nią całą swą mądrość!

Czasem, dobrze szukając, trafi się na to, czego nie można było znaleźć od razu: nieraz tam, gdzie byśmy się najmniej spodziewali…

Tak, muszę się zemścić, żeby nie wiedzieć co! Czuję te kije w dołku aż pod samym sercem; nie mogę ich strawić…

Och, przepraszam, nie spostrzegłam panów, głowę mam tak nabitą kłopotami…

Każdy ma swoje troski; my także szukamy czegoś, cobyśmy bardzo byli radzi znaleźć.

Czy mogłabym w czym pomóc?

Bardzo możliwe. Szukamy jakiegoś zdatnego człowieka, niezwykłego lekarza, który by zdołał co pomóc córce naszego pana, dotkniętej nagłą niemocą. Wielu lekarzy wyczerpało już przy niej całą swą umiejętność; ale zdarza się niekiedy spotkać ludzi znających jakieś cudowne sekrety, szczególne środki, za pomocą których umieją osiągnąć to, co dla innych było niepodobieństwem; kogoś takiego właśnie chcielibyśmy znaleźć.

Ha! jakiż wspaniały pomysł zsyła mi niebo, aby się zemścić na obwiesiu!

Nie mogliście lepiej trafić: mamy tu właśnie takiego człowieka, niezrównanego wręcz, gdy chodzi o leczenie najrozpaczliwszych chorób.

Przez litość, i gdzie go znaleźć?

Znajdziecie go, o, w tej stronie; zabawia się właśnie rąbaniem drzewa.

Dochtór, co drzewo rąbie?

Zbieraniem ziół, chcecie powiedzieć?

Gdzie tam! To skończony dziwak, który lubuje się w takich zajęciach: chimeryk, oryginał, pełen szczególnych narowów; słowem, nigdy nie wzięlibyście go za to, czym jest w istocie. Chodzi ubrany w najosobliwszy sposób, niekiedy lubi udawać zupełnego nieuka, ukrywa swą wiedzę i niczego się tak nie chroni, jak tego, aby mu nie kazano rozwinąć zdumiewających talentów lekarskich, którymi obdarzyło go niebo.

Szczególna rzecz, że wszyscy wielcy ludzie mają jakieś dziwactwo, jakieś ziarnko szaleństwa domieszane do swego geniuszu.

U niego szaleństwo idzie dalej, niżby kto przypuszczał; nieraz dochodzi do tego, iż tylko za pomocą kija można go zmusić, aby zrobił użytek ze swych zdolności. Mówię wam z góry, że, jeżeli przyjdzie nań taka fantazja, nie dojdziecie do niczego, nie przyzna się wam nigdy, że jest lekarzem, póki nie weźmiecie kija i nie zmusicie go tęgą porcją, aby się wreszcie zdradził. Wszyscy tak postępujemy, gdy potrzebujemy jego pomocy.

Doprawdy szczególne szaleństwo!

To prawda; ale potem, zobaczycie, że robi prawdziwe dziwy.

Jak on się zowie?

Sganarel. Zresztą, łatwo go poznać: duża czarna broda, kryza na szyi, ubranie żółte z zielonym.

Żółte z zielonym! To jakiś dochtór dla papugów?

Ale czy naprawdę taki zdatny, jak mówicie?

Jakże! ten człowiek robi prawdziwe cuda. Przed pół rokiem była tu kobieta, którą opuścili wszyscy lekarze; od sześciu godzin uważano ją za umarłą: już mieli ją grzebać, kiedy sprowadzono jeszcze do niej przemocą tego człowieka. Obejrzał ją i wlał do ust jakąś kropelkę, sama nie wiem czego? w tej chwili wstała z łóżka i zaczęła się przechadzać tak, jakby jej nigdy nic nie brakowało.

Ba!

To musiała być chyba kropla płynnego złota.

Bardzo być może. Nie ma znów trzech tygodni, jak dwunastoletni chłopiec zleciał z samej dzwonnicy i potrzaskał sobie głowę, ręce i nogi. Przyprowadzono doń tego człowieka; natarł mu całe ciało maścią, którą sam tylko umie przyrządzać; dziecko zerwało się natychmiast i pobiegło bawić się w piłkę.

Ba, ba!

Ależ ten człowiek zna chyba jakieś cudowne środki!

A któż by o tym wątpił?

Do diaska! takiego właśnie było nam trzeba. Chodźmyż go szukać.

Dziękujemy pani bardzo za uprzejmość.

Ale pamiętajcie o tym, co wam mówiłam.

Do stu czartów! nie troskajcie się, matusiu: jeśli tylko o bicie chodzi, to krówka już w oborze.

Doprawdy, nie mogliśmy szczęśliwiej trafić: jestem pełen najlepszej otuchy.

La, la, la…

Słychać rąbanie drzewa i śpiew.

La, la, la… No, dość się chyba człowiek napracował, aby pociągnąć łyczek. Trzeba nabrać trochę oddechu.

Słone musi być to drzewo jak diabli, takie człowiek ma po nim pragnienie.

Tam do kata! nie trzeba dawać przystępu tak smutnym rozmyślaniom.

To on.

Ja też tak myślę; zdaje się, żeśmy wdepli[8] prosto na niego.

Przyjrzyjmyż mu się bliżej.

A szelmeczko, jak ja cię lubię, ty flaszczyno mała.

Cóż u diaska! czegóż chcą te dryblasy?

To on, na pewno.

On, jak wykapany.

Patrzą na mnie i naradzają się. O co im może chodzić?

Szanowny panie, czy nie pan przypadkiem nosi imię Sganarela?

Hę?

Pytam, czy pan się nie nazywasz Sganarel?

Tak i nie, zależnie od tego czego chcecie.

Nic, pragniemy jedynie dać panu dowody uznania i życzliwości.

W takim razie, tak; imię moje Sganarel.

Panie, szczęśliwi jesteśmy, iż pana widzimy. Zwrócono nas do pana w naszym kłopocie; przychodzimy błagać pomocy, której nam bardzo trzeba.

Jeśli to coś, co leży w zakresie mego skromnego rzemiosła, służę najchętniej.

Bardzo pan uprzejmy, doprawdy. Ale, proszę, chciej pan nakryć głowę, jeśli łaska; słońce mogłoby panu dokuczyć.

Wsadźże pan ten kapciuch na łeb.

Grzeczni ludzie, ale straszne jacyś ceremonianty.

Panie, niech się pan nie dziwi, że się zwracamy do niego, ale zdatni ludzie zawsze są poszukiwani, a my już wiemy o pańskich talentach.

To prawda, panowie, że, co się tyczy drewek, nie mam równego w świecie.

Ależ, panie…

Nie żałuję fatygi i odrabiam tak, że no!…

Nie o to chodzi, proszę pana.

Ale też sprzedaję po sto dziesięć su setka.

Dajmy temu pokój, jeśli łaska.

Z góry mówię, że taniej nie mogę.

My już wiemy wszystko.

Skoro wiecie wszystko, to wiecie, że zawsze tyle biorę.

Panie, po cóż takimi żartami…

Wcale nie żartuję, nie mogę opuścić ani grosza.

Mówmy z innej beczki: bardzo pana proszę.

Gdzie indziej może dostaniecie taniej: są wiązki i wiązki; ale te, które ja daję…

Ech, panie, dajmy już pokój.

Przysięgam wam, nie dostaniecie taniej, choćby o jeden grosz.

Ech, do diaska!

Sumiennie, tyle musicie zapłacić. Mówię otwarcie, nie mam zwyczaju zaceniać.

Czy to się godzi, aby tego rodzaju osoba uciekała się do tak grubych sztuczek, poniżała się do takich sposobów! aby człowiek tak uczony, tak znakomity lekarz jak pan, upierał się kryć przed oczyma świata i chować pod korcem swe piękne talenty?

Wariat.

Zaklinam, nie graj z nami komedii.

Hę?

Wszystkie te siacherki na nic; jus my ta wiemy, co potrza.

Co u licha! Co to znaczy? Za kogo wy mnie bierzecie?

Za to, czym pan jest; za wielkiego lekarza.

Sameś lekarz! nie jestem i nie byłem niczym takim.

A to twarde szaleństwo.

Panie, nie chciej trwać dłużej w uporze; nie doprowadzaj nas, jeśli łaska, do przykrej ostateczności.

Co takiego?

Do pewnych środków, których użycie sprawiłoby nam najżywszą boleść.

Cóż u licha! róbcie sobie, co wam się podoba; nie jestem lekarzem i nie wiem, czego ode mnie chcecie.

Widzę, że się nie obejdzie bez tego środka.

Panie, raz ostatni jeszcze proszę, byś przyznał, czym jesteś.

Nie zawracaj no, bratku, głowy i śpiewaj, jak należy, żeś dochtór i tyla.

Wściec się można!

Po cóż przeczyć temu, o czym wszyscy wiedzą?

Na co te lary fary? Na co to się zdało?

Moi panowie, po raz pierwszy, drugi i tysiączny powiadam, że nie jestem lekarzem.

Nie jest pan lekarzem?

Nie.

Nie jesteście likarzem?

Nie, do kroćset!

Skoro pan chcesz koniecznie, zaczniemy inaczej.

Au, au! panowie, jestem już wszystkim, czego sobie życzycie.

I po cóż, proszę pana, zmuszać nas do tak brutalnego kroku?

Po kiego licha? Czy was grzbiet tak świerzbi?

Zaręczam panu, że mi niezmiernie przykro.

I mnie to było jakoś markotno, na mą duszę.

Cóż u diaska, panowie! Powiedzcież mi, czy to kpiny? Co wam się uroiło, że ja jestem lekarzem?

Jak to! jeszcze pan nie chce ustąpić? Znowu wmawiasz, że nie jesteś lekarzem?

Niech mnie licho porwie, jeślim jest czymś podobnym.

Więc prawicie, żeście nie dochtór?

Nie, do cholery!

Au, au! Dobrze już, panowie, dobrze, skoro chcecie, jestem już, jestem lekarzem; aptekarzem w dodatku, jeżeli wam zależy. Wolę się na wszystko zgodzić, niż dać sobie kości połamać.

No, chwała Bogu, drogi panie; cieszę się, żeś pan przyszedł do rozsądku.

Jak tak gadacie, to się aż serce w człeku śmieje.

Uprzejmie proszę, chciej mi pan wybaczyć.

Przepraszamy pięknie za naszą poufałość.

Ejże! Czyżbym to ja się mylił i, sam o tym nie wiedząc, został w istocie lekarzem?

Panie, nie pożałuje pan tego, iż zgodziłeś się wyznać, kim jesteś; mogę pana upewnić, będziesz zadowolony.

Ależ panowie, powiedzcie, czy wy się nie mylicie? Czy to całkiem pewne, że ja jestem lekarzem?

Jak to, że słonko dziś świeci!

Na dobre?

Rozumie się.

Niech mnie diabli porwą, jeślim o tym wiedział.

Jakże! pan jesteś najzdatniejszym lekarzem w świecie!

Doprawdy?

Lekarzem, który wykurował nie wiem ile choróbsków.

Tam do licha!

Pewną kobietę uważano od pół dnia za umarłą; już miano ją pochować, kiedy pan, za pomocą jakiejś małej kropelki, postawiłeś ją na nogi, tak że zaczęła chodzić po pokoju.

Psiakość!

Dwunastoletni pędrak zleciał z dzwonnicy, potrzaskał sobie głowę, ręce i nogi; i wy, jakąś cudowną maścią, sprawiliście, że zaraz wstał i poleciał grać w piłkę.

To ci dopiero!

Słowem, panie, nie będzie pan miał powodu narzekać: zarobisz, ile sam zechcesz, jeśli pozwolisz się zaprowadzić tam, gdzie cię czekają.

Zarobię, ile zechcę?

Z pewnością.

Ależ jestem lekarzem, bez sprzeczki. Zapomniałem o tym, ale już mi się przypomniało. O cóż chodzi? Gdzież mam wędrować?

Zaprowadzimy pana. Chodzi o jedną pannę, która zgubiła mowę.

Nie znalazłem jej, daję słowo.

Lubi żartować.

Chodźmy, panie.

Tak? Bez togi lekarskiej?

Postaramy się o nią.

Trzymaj pan to; tam chowam swoje ulepki.

A ty, stary, maszeruj tu, przez to; z przepisu lekarza.

Wciórności, podoba mi się ten dochtór; myślę, że zrobi swoje, bo tęgi z niego kpiarz.

Tak, panie, myślę, że pan będzie zadowolony: przyprowadziliśmy największego lekarza w świecie.

Ho, ho! po tym, to już nie ma co i szukać: szyćkie inne doktory nie warte mu butów czyścić.

Dokonał mnóstwa cudownych kuracji.

Zratował ludzi, co już byli na marach.

To wielki dziwak, mówiłem już panu: przychodzą chwile, w których umysł jego się mroczy, nie wygląda na to, czym jest.

Tak, lubi sobie pobłaznować; czasem można by myśleć, że on, z przeproszeniem, upadł w młodości na głowę.

Ale, w gruncie, to prawdziwa studnia wiedzy; nieraz mówi rzeczy wprost objawione.

Jak się weźmie gadać, to tak fajnie, jakbyś w książce czytał.

Sława jego już się rozeszła po okolicy: ze wszystkich stron się doń cisną.

Nie mogę się doczekać; przyprowadźcież go co prędzej.

Idę.

Na mą duszę, mówię panu, że ten tyle uzdoli co i tamci. Znowu będzie wyprawiał swoje fidrygały; a ja wiem, że najlepsze lekarstwo dla panienki, to dać jej ładnego i śwarnego chłopca, który by jej przypadł do gustu.

Ho, ho, moja mamko, widzę, że mieszasz się do wszystkiego!

Cichajże, Jagulu, nie twoja rzecz nos do tego wtykać.

Mówię panu i powiadam, że te szyćkie dochtory to ino zawracanie głowy; pannie trza czego inszego niż senesu i rabarby; mąż to plaster, który skutkuje u dziewcząt na każdą chorość.

I któż by chciał ją wziąć z tym nieszczęsnym kalectwem? A wówczas gdym chciał ją wydać, czyż się nie sprzeciwiła mej woli?

Myślę sobie; chciał ją pan dać za człowieka, którego nie znosi. Czegóż pan nie wziął pana Leandra, co jej tak przypadł do serca? ani chybi, byłaby bardzo posłuszna; a i on, idę o zakład, wziąłby ją jak jest, gdyby mu ją pan zechciał oddać.

Leander nie dla niej; ani się równa z tamtym co do majątku.

Ma wuja bogacza: gadają, że mu zapisze.

To są dobra na księżycu. To tylko pewne, co w garści; łatwo człowiek może się zawieść, gdy rachuje na majątki, na których siedzi kto inny. Śmierć nie zawsze ma uszy otwarte na prośby i westchnienia panów spadkobierców: może dobrze schudnąć, kto, aby miał z czego żyć, musi czekać, aż drugi umrze.

Ja bo zawsze słyszałam, że w małżeństwie, jak w inszej rzeczy, lubość więcej warta od bogactwa. Rodzice mają ten przeklęty obyczaj, że zawsze pytają: „co on ma” albo „co ona ma”. Niedawno kum Piotr wypchał swoją Kasię za grubego Tomka dla ćwierć morgi winnicy, co miał więcej od młodego Kacperka, który jej przypadł do serca; biedne stworzenie pożółkło jak cytryna ze zgryzoty i wcale jej to nie wyszło na dobre. Niech to panu służy za przykład. Nic nie ma w świecie ponad lubość; wolałabym dać córce dobrego chłopa, który by się jej udał[9], niż wszystkie majątki całej okolicy.

Do licha, dużo gadacie, pani mamko! Siedźcie no cicho, proszę was; nadto się troskacie, jeszcze się wam pokarm zagrzeje.

Zamknijże gębę, ty pyskata. Pan się nie pyta o zdanie i sam wie, co ma robić. Pilnuj, żebyś porządnie nakarmiła bębna, a nie baw się w mądralę. Pan jest ojcem swej córki i sam ma dość rozumu, aby wiedzieć, co jej potrza.

Z wolna, no, z wolna!

Ano chcę jej trochę przytrzeć rogów i nauczyć respektu dla pana.

Dobrze; ale te gesty są zbyteczne.

Panie, baczność! Idzie już lekarz.

Panie, szczęśliwy jestem, że go widzę u siebie; pomoc pańska jest nam bardzo potrzebna.

Hipokrat powiada… żebyśmy obaj nakryli głowy.

Hipokrat to powiada?

Tak.

W którym rozdziale, jeśli łaska?

W rozdziale… o kapeluszach.

Skoro Hipokrat powiada, trzeba tak uczynić.

Panie lekarzu, słysząc tak cudowne rzeczy…

Do kogo pan mówi, jeśli łaska?

Do pana.

Ja nie jestem lekarzem.

Nie jest pan lekarzem?

Nie.

Z pewnością?

Z pewnością.

Au, au, au!

Teraz już jesteś lekarzem; ja też nie mam innych egzaminów.

Cóżeście mi tu za kaduka przyprowadzili?

Mówiłem panu, że on lubi żartować.

Widzę; ale ja bym go wyrzucił na łeb z jego żarcikami.

Niech panoczek nie zważa; to tylko tak, dla śmiechu.

Nie lubię takich śmieszków.

Panie, chciej mi pan wybaczyć mą śmiałość.

Panie, do usług pańskich…

Jest mi niezmiernie przykro…

To nic.

Z powodu tych kijów…

Nic nie szkodzi.

Które miałem zaszczyt panu wsypać.

Nie mówmy już o tym. Panie doktorze, mam córkę, która popadła w szczególną chorobę.

Szczęśliwy jestem, że pańska córka potrzebuje mej pomocy; pragnąłbym z serca, abyś i pan jej potrzebował, pan i cała pańska rodzina, abym mógł okazać swą ochotę usłużenia panu.

Wdzięczen jestem za te uczucia.

Upewniam, że mówię to z szczerej duszy.

Zbyt wiele zaszczytu mi pan świadczy.

Jak się nazywa córka?

Lucynda.

Lucynda! Ach! Ładne imię do kurowania! Lucynda!

Idę na chwilę zajrzeć, co robi.

Któż jest ten kawał kobiety?

To mamka mego najmłodszego malca.

Ej, do licha! to mi ładny egzemplarz.

Pani mamko, urocza mamko, moja medycyna jest najniższą sługą waszego mamczarstwa; chciałbym być tym szczęśliwym bachorkiem, który by ssał mleczko twojej przychylności.

Wszystkie moje środki, cała wiedza, cała zdatność są na pani rozkazy; jeżeli…

Za pozwoleniem, panie dochtór, zostaw moją babę w spokoju.

Jak to! pańska żona?…

Tak.

A, doprawdy; nie wiedziałem; cieszę się niezmiernie, przez przyjaźń dla obojga.

Powoli, jeśli łaska.

Zapewniam pana, jestem uszczęśliwiony z widoku tak godnej pary: pani winszuję z całego serca że ma męża takiego jak pan; panu zaś, iż posiadasz żonę tak piękną, tak cnotliwą, tak kształtną jak pani.

Ej, do licha, bez tych serdeczności, bardzo proszę.

Nie pozwalasz pan, bym się radował z wami z tak pięknego związku?

Ze mną, ile pan chce, ale z żoną dość tych ceremoniów.

Biorę jednaki udział w szczęściu obojga: jeżeli pana ściskam, aby mu wyrazić swą radość, ściskam również i panią, aby i jej okazać toż samo.

Ej, do kata, panie dochtór, cóż za uprzykrzenie!

Panie, za chwilę przyprowadzę panu córkę.

Panie, oczekuję jej z całym mym laboratorium.

Gdzież ono?

Tu.

Wybornie.

Ale, ponieważ obchodzi mnie cała pańska rodzina, muszę wprzód spróbować mleka pańskiej mamki i zbadać jej piersi.

Nie, nie, obeńdzie się.

Obejrzeć piersi mamki jest obowiązkiem lekarza.

Nijakich tu obowiązków nie trza.

Co! ty się ośmielasz sprzeciwiać lekarzowi? Precz mi zaraz!

Kpię sobie z tego.

Spuszczę na ciebie febrę.

Wynoś się stąd; czy ja nie mam lat po temu, aby się sama obronić, gdyby chciał zrobić coś, co się nie godzi?

On tu nie ma nic do macania.

Pfe, paskudnik, zazdrosny o swoją żonę!

Oto córka.

Czy to jest chora?

Tak. To moja jedyna córka, byłbym w rozpaczy, gdyby umarła.

Niechże ją Bóg broni! Nie wolno jej umrzeć bez przepisu lekarza.

Dajcież krzesło.

Wcale sobie niczego ta chora; myślę, że nawet zdrowy zadowoliłby się nią zupełnie.

Rozśmieszyłeś ją pan, panie doktorze.

Tym lepiej, to najlepszy znak, gdy lekarz rozśmiesza chorego.

No i cóż? O co chodzi? Co pannie jest? Gdzie co dolega?

Hą, hi, hę, hą.

Hę? Co ona powiada?

Hą, hi, hą, hi, hą.

Co?

Hą, hi, hą.

Hą, hi, hą. Nic nie rozumiem. Cóż to za diabelski język?

To właśnie jej choroba. Oniemiała nagle, i to bez przyczyny; ten właśnie wypadek stał się powodem odwłoki małżeństwa.

A to czemu?

Ten, którego ma zaślubić, chce czekać wyleczenia, nim dobije umowy.

I cóż to za głupiec, który nie chce, aby żona jego była niema? Dałby Bóg, aby moja cierpiała tę chorobę! pewnie bym się nie silił jej uleczyć!

Słowem, prosimy, chciej pan użyć całej sztuki, aby ulżyć jej cierpieniu.

Ba, ba, niech się pan nie kłopocze. Powiedz mi tylko wprzódy: czy to bardzo jej dolega?

Tak, panie doktorze.

Tym lepiej. Doznaje wielkich boleści?

Bardzo wielkich.

Doskonale. Czy chodzi tam, gdzie pan wiesz?

Owszem.

Obficie?

Na tym się nie rozumiem.

Wydzieliny czy posiadają miłą powierzchowność?

Nie znam się na tym.

Daj mi panna rękę.

Wyraźnie widać z pulsu, że jest niema.

Tak, panie, tak; to właśnie: odgadł pan od pierwszego dotknięcia.

Ho, ho!

Patrzcie, jak on przejrzał tę chorość!

My, wielcy lekarze, umiemy poznać się na rzeczy od pierwszego rzutu oka. Nieuk znalazłby się może w kłopocie, mówiłby panu: „to, owo”; ale ja, ja idę do celu prosto, od razu, i powiadam bez ogródek, że pańska córka jest niema.

Tak, ale chciałbym, abyś mi pan mógł powiedzieć, skąd to pochodzi.

Nic łatwiejszego; stąd, że postradała mowę.

Wybornie. Ale jaka może być przyczyna, jeśli łaska, że postradała mowę?

Najdzielniejsze powagi twierdzą, że to wskutek zastanowienia czynności języka.

Dobrze, ale jakże się pan zapatruje na takie zastanowienie czynności języka?

Arystoteles powiada o tym… śliczne rzeczy.

Bardzo wierzę.

Ach! to był wielki człowiek!

Bez wątpienia.

Całą gębą wielki człowiek…

Człowiek o tyle większy ode mnie samego. Aby więc wrócić do naszego wywodu, sądzę, że to zatamowanie czynności języka zależne jest od pewnych humorów, które my uczeni nazywamy humorami złośliwymi; tym bardziej, że wapory uformowane przez wyziewy soków tworzących się w ogniskach choroby i dążące do… że się tak wyrażę… do… Rozumiesz pan po łacinie?

Ani słówka.

Nie rozumiesz po łacinie?

Nie.

Cabricias, arci thuram, catalamus, singulariter, nominativo, haec musa, niby muza, bonus, bona, bonum. Deus sanctus, est ne oratio latinas? Etiam, tak, i owszem. Quare? Dlaczego? Quia substantivo et adjectivum, concordat in generi, numerum, et casus.

Ach, czemuż się nie uczyłem!

A to ci prześcipny człowiek!

Nie ma co, piekne bo piekne, człek nie kapuje ani słowa.

Otóż, gdy te wapory, o których mówię, przechodzą od lewej strony, po której leży wątroba, ku prawej stronie, w której znajduje się serce, może się zdarzyć, że płuco, które nazywamy po łacinie armyan, mając komunikację z mózgiem, który nazywamy po grecku nasmus, za pośrednictwem żyły wrotnej, którą nazywamy po hebrajsku kubil, spotyka na swej drodze pomienione wapory, wypełniające komory łopatki; że zaś właśnie te wapory… staraj się pan dobrze schwycić to rozumowanie, proszę o to; że zaś te wapory mieszczą w sobie pewną złośliwość… słuchaj pan tylko dobrze, zaklinam.

Słucham.

…mieszczą w sobie pewną złośliwość, która jest spowodowana… wytęż pan całą uwagę, z łaski swojej.

Wytężam.

…która jest spowodowana przez ostrość humorów wylęgłych we wklęsłości diafragmy, zdarza się, iż te wapory… Ossabandus, nequeis, nequer, potarinum, quipsa millus. I oto właśnie przyczyna, że pańska córka jest niema.

O, jak on uczenie gada!

Czemu to u mnie ozór tak nie chodzi!

W istocie, nie można lepiej tego wywieść. Jedna tylko rzecz mnie uderzyła: to ustęp o sercu i wątrobie. Zdaje mi się, że pan je mieścisz inaczej, niż są; że serce jest po lewej stronie, a wątroba po prawej.

W istocie; tak było dawniej: ale myśmy to zmienili, i teraz uprawiamy medycynę zupełnie nowym systemem.

Nie wiedziałem, i przepraszam za swoje nieuctwo.

Nic nie szkodzi; nie ma pan wszak obowiązku dotrzymywać nam kroku co do wykształcenia.

Oczywiście. Ale, panie doktorze, co pan sądzi, iż trzeba czynić w tej chorobie?

Co ja sądzę…

Tak.

Moje zdanie jest, aby ją położyć z powrotem do łóżka i dać jej jako lekarstwo dużo chleba maczanego w winie.

A to czemu?

Ponieważ w chlebie i winie, zmieszanych razem, mieszczą się własności sympatyczne, pobudzające do mówienia. Nie widzisz pan, że ten właśnie pokarm daje się papugom i że w ten sposób nabierają zdatności mowy?

Prawda! Oczywiście! Ach, cóż za wielki człowiek! Prędko, dużo chleba i wina.

Wrócę nad wieczorem, aby zbadać jej stan.

Pomału, nie spiesz no się.

Panie, tej oto mamce muszę zaaplikować parę środeczków.

Co? Mnie? Jestem najzdrowsza w świecie.

Tym gorzej, mameczko, tym gorzej. Ten zbytek zdrowia jest wielce zastraszający i nie byłoby źle zaaplikować ci delikatne puszczeńko krwi albo wsunąć łagodną lewatywkę.

Ależ, panie, tego systemu to już nie rozumiem. Po cóż krew puszczać tam, gdzie nie ma choroby?

Dobry system; najlepszy system; tak jak się pije, aby zapobiec pragnieniu, tak samo trzeba krew puszczać, aby zapobiec chorobie.

O, co to, to nici z tego. Nie będzie pan robił apteki z mego cielska.

Oporna jesteś na leczenie, ale już my cię potrafimy przyprowadzić do rozsądku.

Zatem żegnam.

Zaczekaj pan chwilę, jeśli łaska.

Czego pan sobie życzy?

Wręczyć panu zapłatę.

Nie przyjmę ani szeląga.

Ależ panie…

Ani trochę.

Chwileczkę.

Nie ma mowy.

Pozwól pan.

Pan chyba żartuje.

Rzecz załatwiona.

Nic z tego.

Ech!

Nie robię tego dla pieniędzy.

Ależ wierzę.

Ważne?

Oczywiście.

Nie jestem z tych lekarzy, co to patrzą na zapłatę.

Wiem o tym.

Nie kieruje mną chęć zysku.

Ani mi to w myśli nie postało.

Daję słowo, wcale nieźle, i byle…

Od dawna czekam na pana, panie doktorze, chcę pana błagać o pomoc.

Ten puls mi się nie podoba.

Nie jestem wcale chory i nie po to przychodzę.

Jeżeli nie jesteś chory, czegóż, u licha, zaraz nie mówisz?

Nie. Przedstawię rzecz w dwóch słowach. Nazywam się Leander i kocham się w Lucyndzie, którą pan odwiedził przed chwilą. Ponieważ zaś, wskutek niełaski ojca, wzbroniono mi do niej wszelkiego przystępu, ośmielam się prosić pana, byś zechciał przyjść z pomocą mej miłości i ułatwił mi przeprowadzenie planu, którym obmyślił, aby jej móc powiedzieć dwa słowa mające stanowić o szczęściu mego życia.

Za kogo mnie pan bierze? Jak to! ważysz się zwracać do mnie, aby uzyskać pomoc w swych miłostkach? Ośmielasz się poniżać godność lekarza do tego rodzaju posług!

Niech pan nie robi hałasu.

Właśnie, że będę robił. Jesteś zuchwalec!

No, no, spokojnie tylko.

Gbur!

Za pozwoleniem!

Ja panu pokażę, że źle się pan wybrałeś i że to jest bezczelna śmiałość…

Panie doktorze…

Chcieć mnie używać…

Nie mówię tutaj o panu, gdyż pan jesteś porządny człowiek i byłbym szczęśliwy, gdybym mógł panu w czym pomóc: ale zdarzają się na świecie takie bałwany, które biorą człowieka za co innego, niż jest, i wyznaję, że mnie to wścieka.

Przepraszam bardzo za śmiałość, z jaką…

Żartuje pan. O cóż chodzi?

Trzeba więc panu wiedzieć, że ta choroba, którą chcesz uleczyć, jest udana. Lekarze namędrkowali się już nad nią co wlezie i nie szczędzili dowodów, aby wykazać, że pochodzi to z mózgu, to z wnętrzności, to ze śledziony, to z wątroby; ale faktem jest, iż prawdziwą przyczyną tego cierpienia jest miłość i że Lucynda wymyśliła je jedynie po to, aby się uwolnić od małżeństwa, do którego ją chciano zmusić. Ale usuńmy się stąd, aby nas nie widziano razem, a w drodze panu powiem, o co chcę prosić.

Chodźmy zatem: wzbudziłeś pan we mnie niepojętą czułość dla swej miłości; choćbym miał z siebie wyprzeć całą mą medycynę, albo chorą diabli wezmą, albo też będzie twoją.

Zdaje mi się, że nieźle wyglądam jako aptekarz; że zaś ojciec nigdy mnie nie widział, sądzę, że to przebranie i peruka wystarczą, aby go oszukać.

Z pewnością.

Chciałbym tylko jeszcze umieć parę szumnych terminów medycznych, aby ozdobić swoje dyskursy i nadać sobie pozór uczonego.

Daj pan pokój, to niepotrzebne; wystarczy ubranie; ja sam nie więcej wiem od pana.

Jak to?

Niech mnie diabli porwą, jeżeli cokolwiek rozumiem się na medycynie. Pan jesteś zacnym człowiekiem: otworzę panu serce, jak pan mnie otwarłeś swoje.

Jak to! pan nie jesteś…

Ależ nie, upewniam; zrobili mnie lekarzem przemocą. Nigdy mi w głowie nie postały takie mądrości; wszystkie moje nauki doszły zaledwo do sexty. Nie wiem, skąd oni to sobie uroili, ale, skoro spostrzegłem, że chcą koniecznie, abym był lekarzem, zgodziłem się nim zostać na ich odpowiedzialność. A, ba! nie wyobrazisz pan sobie, jak się ta brednia rozeszła; każdy wprost gwałtem chce się we mnie dopatrzeć wielkiego uczonego. Przychodzą ze wszystkich stron po radę, i jeżeli dalej będzie szło tak samo, mam zamiar trzymać się medycyny całe życie. Uważam, że to najlepszy zawód ze wszystkich: czy bowiem robić dobrze, czy źle, zawsze się bierze jednaką zapłatę. Fuszerka nigdy nie spada na nas; przykrawamy materię, jak się nam żywnie podoba. Szewcowi, który robi buty, nie wolno zepsuć kawałka skóry, żeby nie musiał zapłacić; ale tu wolno zepsuć całego człowieka zupełnie darmo. Omyłki nie dotyczą nigdy nas; to zawsze wina tego, co umiera. Wreszcie największa zaleta tego zawodu to to, że nieboszczyki to ludzie niezrównanej wprost uprzejmości i dyskrecji i jeszcze nikt nie słyszał, aby się który poskarżył na lekarza, który go sprzątnął.

To prawda, że umarli są bardzo grzeczni w tej mierze.

Ci ludzie wyglądają mi, jak gdyby chcieli porady.

Zaczekaj na mnie w pobliżu mieszkania panny.

Panie dochtór, przyszliśwa tu do pana, ja i mój Pietrek.

O cóż chodzi?

Jego biedna matka, imieniem Piotrusia, leży chora już pół roku.

I cóż wy chcecie, abym na to poradził?

Chcielibyśwa, aby pan dochtór dał nam jakie liki, aby ją zratować.

Trzeba by wprzód wiedzieć, co jej brakuje.

Cierpi na hipokryzje, panie dochtór.

Hipokryzję?

Tak; to znaczy niby, że cała jest opuchła. Powiadają, że ma moc wody w cielsku i że jej wątroba i brzuch, czy ślidziona, jak to tam państwo nazywają, zamiast robić krew, robią samą wilgoć. Raz na dwa dni trzęsie ją okrutna frybra i wtedy zesłabnie i darcie ma w nogach straszliwe. Flegma się jej pcha do gardła, mało ją nie zadusi, a czasem to ją tak zemgli i rzuci nią, że się widzi, że już koniec. Jest we wsi japtykarz, uczciwszy uszy, co jej już dawał liki Bóg wi nie jakie, więcej niż dwanaście dobrych talarów kosztują mnie te syćkie z przeproszeniem lewatywy, a te czyszczenia, a te odwary z hiacyntu, a krople krzepiące. Ale to niby syćko, jak to mówią, ani zaszkodzi, ani pomoże. Chciał jej dać jednego liku, co go nazywają ludzie hametykiem; alem się strachał, prawdę rzekłszy, żeby jej na tamten świat nie wyprawił. Powiadają ludzie, że te wielkie dochtory nie wiem ile ludzi zakatrupili już tym nowym wymysłem.

Do rzeczy, przyjacielu, do rzeczy.

Rzecz jest ta, że przychodzimy prosić pana, abyś powiedział, co trza teraz robić.

Nie rozumiem zupełnie, o co wam chodzi.

Panie dochtór, moja matka jest chora; macie tu dwa talary, żebyście nam dali jakie liki.

O, tak, to rozumiem. Ten chłopak przynajmniej mówi jasno i wysławia się jak należy. Powiadasz, że matka chora jest na puchlinę, że obrzękła na całym ciele, ma gorączkę i bóle w nogach? Od czasu do czasu napadają ją kurcze i drgawki, to znaczy omdlenia?

To, to, panie dochtór, właśnie.

Ciebie zrozumiałem od razu; nie tak jak ojca, który plecie sam nie wie co. A teraz, chciałbyś lekarstwa?

Tak, panie dochtór.

Lekarstwa, aby ją wyleczyć?

Niby tak.

Masz tu kawałek sera; dajcież go jej zaraz zażyć.

Niby syra?

Tak, to jest ser szczególnie przyprawiony: wchodzi w to złoto, korale, perły i mnóstwo innych kosztownych rzeczy.

Panie dochtór, dziękujem piknie; zaraz to damy matuli do zbuchania.

Do widzenia. Gdyby przypadkiem umarła, starajcież się ją przystojnie pogrzebać.

Otóż i urocza karmicielka. Ach, karmicielko mego serca, oczarowany jestem tym spotkaniem; widok twój to rabarba, kasja i senes, które czyszczą mą duszę z wszelkiej melancholii.

Na mą duszę, panie lekarzu, to za piekne dla mnie. Nie rozumiem ani słówka z pańskiej łaciny.

Rozchoruj się, piękna mamko, błagam; rozchoruj się dla mej miłości. Leczyć cię byłoby dla mnie największą rozkoszą.

Całuję rączki panu, już ja tam wolę, żeby mnie nikt nie leczył.

Jakże mi cię żal, piękna żywicielko, że masz tak zazdrosnego i przykrego męża!

Cóż robić? To widać za moje grzechy; gdzie kozę przywiążą, tam się jej trzeba paść.

Taki gbur! brutal, który cię pilnuje nieustannie i nie pozwala nikomu zbliżyć się do ciebie!

Ach! ach! pan jeszcze nic nie widział; to tylko mały smaczek tego, co on potrafi, kiedy go giez ukąsi.

Czy podobna? Możeż być człowiek, który by miał duszę tak nikczemną, aby się znęcać nad taką istotą? Ach, znam takich, piękna karmicielko, i to niedaleko stąd, którzy uważaliby się za szczęśliwych, gdyby mogli ucałować bodaj same koniuszki twoich nóżek! I czemuż tak powabna kobieta musiała popaść w takie ręce! Żeby takie proste bydlę, bałwan, brutal, cymbał… wybacz, piękna mamko, jeśli w ten sposób wyrażam się o twoim mężu…

Ech, panie lekarzu, ja wiem dobrze, że on nie wart czego inszego.

Bez wątpienia, piękna mamko, zasługuje na to; i zasługiwałby jeszcze, abyś mu czymś przystroiła głowę, by go ukarać za jego podejrzliwość.

To pewna, że gdyby tylko o niego mi chodziło, mógłby się doczekać brzydkiej rzeczy.

Na honor, nic by nie było w tym złego, gdybyś się na nim zemściła w czyimś towarzystwie. Mówię ci, w zupełności mu się to należy; i gdybym ja był tym szczęśliwym, piękna karmicielko, wybranym przez ciebie do…

Słuchaj no, Łukaszu, nie widziałeś przypadkiem doktora?

Ech, do wszystkich diabłów, widziałem i jego, i moją babę.

Gdzież on się podział?

Nie wiem, ale chciałbym, żeby się podział do wszystkich diabłów.

Idź no zajrzeć, co porabia córka.

Ach, to pan, panie doktorze, właśnie pytałem, gdzie jesteś.

Zabawiałem się na dziedzińcu wydzielaniem nadmiaru przyjętych napojów. Jak się miewa chora?

Nieco się jej pogorszyło po lekarstwie.

Tym lepiej; znak, że działa.

Tak, ale boję się, aby jej nie zadusiło.

Niech pana głowa nie boli. Mam lekarstwa, które drwią sobie ze wszystkiego; czekam jej przy agonii.

Cóż to za człowiek z panem? …

To…

Co?

Ten, który…

Hę?

Który…

A, rozumiem.

Będzie potrzebny pańskiej córce.

Panie, idzie tu panienka; chce się przejść troszeczkę.

To jej dobrze zrobi. Idź no pan, panie aptekarzu, zmacać puls, abym mógł później pomówić z tobą o jej chorobie.

Tak, panie, to ważna i subtelna kwestia sporna między lekarzami, czy łatwiej leczyć kobiety niż mężczyzn. Proszę, chciej pan posłuchać. Jedni mówią, że nie, drudzy, że tak; ja zaś mówię, że tak i nie; ile że, ponieważ oporność zmąconych wilgotności, pojawiających się we wrodzonych temperamentach kobiety, będąc przyczyną, iż strona zwierzęca dąży ustawicznie do zapanowania nad stroną czującą, pewne jest, iż nierówność ich usposobienia zależną jest od skośnego ruchu kręgu księżyca; że zaś słońce, które kieruje promienie na wklęsłość ziemi, natrafia…

Nie, niezdolna jestem odmienić się w uczuciach.

Przemówiła! O wspaniała potęgo lekarstwa! O boski lekarzu! Jakąż wdzięczność winienem ci, doktorze, za to cudowne uleczenie! Czym potrafię ci odpłacić takie dobrodziejstwo?

Ha! ta choroba kosztowała mnie niemało trudu!

Tak, ojcze, odzyskałam mowę; lecz odzyskałam ją po to, aby ci powiedzieć, iż nigdy nie zaślubię innego niż Leandra i że próżno się starasz narzucić mi na męża Horacego.

Ależ…

Nic nie zdoła zachwiać mego postanowienia.

Co!

Próżno przedkładasz mi swoje argumenty.

Jeżeli…

Wszystkie wywody nie zdadzą się na nic.

Ja…

Rzecz rozstrzygnięta.

Ale…

Żadna ojcowska władza nie zmusi mnie do małżeństwa wbrew mej woli.

Mam…

Próżne usiłowania.

To…

Serce moje nie podda się nigdy przemocy.

To…

I raczej zagrzebię się w klasztorze, niż zaślubię człowieka, którego nie kocham.

Ależ…

Nie. W żaden sposób. Nie ma o tym mowy. Tracisz czas próżno. Nie uczynię tego. Rzecz postanowiona.

Ach, cóż za nawał słów! Nie ma sposobu się obronić.

Panie, proszę pana, abyś ją uczynił na powrót niemą.

To niemożliwe. Jedyna usługa, jaką mogę panu oddać, to jest uczynić pana głuchym, jeżeli pan sobie życzy.

Ślicznie dziękuję.

I ty myślisz…

Nie; wszystkie perswazje, ojcze, do niczego nie prowadzą.

Zaślubisz Horacego jeszcze dziś wieczór.

Raczej zaślubię śmierć.

Mój Boże, przestań pan, pozwól pan mnie objąć tę kurację; to są wszystko objawy choroby i wiem, jakie lekarstwo zastosować.

Byłożby możebne, abyś pan uleczył także i tę chorobę jej umysłu?

Tak; pozwól mi pan działać. Mam lekarstwo na wszystko, aptekarz zaś pomoże nam w kuracji.

Jedno słowo. Widzisz, że miłość jej do tego Leandra jest zupełnie sprzeczna z wolą ojca; nie ma czasu do stracenia, humory są bardzo wzburzone; niezbędne jest tedy znaleźć szybko lekarstwo na tę chorobę, która mogłaby się przez opóźnienie pogorszyć. Co do mnie, widzę tylko jedno, to znaczy dawkę przeczyszczającą fugas chrustas[10], którą zmieszasz jak należy z dwiema drachmami matrimonium[11] w pigułce. Może będzie stawiała pewne trudności w zażyciu tego lekarstwa; jednakże, ponieważ jesteś człekiem biegłym w swym zawodzie, twoją rzeczą będzie ją nakłonić i podać ten specyfik, jak zdołasz najlepiej. Idź się z nią nieco przejść po ogrodzie, aby przygotować humory, podczas gdy ja będę zabawiał ojca; ale przede wszystkim, nie trać czasu. Lekarstwo jak najprędzej! Lekarstwo specyficzne!

Cóż to są za środki, panie doktorze, które wymieniłeś przed chwilą? Zdaje mi się, że nigdy o nich nie słyszałem.

Środki te bywają stosowane tylko w gwałtownej potrzebie.

Widziałeś pan kiedy podobne zuchwalstwo?

Dziewczęta bywają niekiedy uparte.

Nie wyobrażasz sobie, jak ona jest zacietrzewiona w tym Leandrze.

Gorącość krwi oddziaływa w ten sposób na młode umysły.

Co do mnie, od chwili jak odkryłem gwałtowność tego uczucia, trzymałem córkę ustawicznie pod kluczem.

Mądrze pan czyniłeś.

Nie dopuszczałem między nimi do najmniejszego zbliżenia.

Bardzo słusznie.

Gdybym ścierpiał, aby się choć raz zobaczyli, jeszcze by z tego wynikło jakie szaleństwo.

Bez wątpienia.

Obawiam się, iż byłaby zdolna z nim uciec.

Roztropna przezorność.

Ostrzeżono mnie, że on czyni wszelkie wysiłki, aby się z nią porozumieć.

A to szelma!

Ale mu się nie uda.

Rozumie się.

Potrafię temu zapobiec.

Nie na głupiego trafił: musiałby wstać bardzo rano, aby pana oszukać.

Oj, do licha, panie, a to ci historia; córka pańska drapła ze swoim Liandrem. To on był aptekarzem, a ten tu pan dochtór przygotował całą operację.

Jak to! Zarzynać mnie w ten sposób! Dalej, prędko, komisarza i nie wypuszczać z domu tego draba. A, łotrze, pójdziesz pod sąd.

Tak, tak, panie dochtór, będziesz dyndał; nie waż mi się stąd ruszyć ani na tyle.

Ach, Boże! ledwom trafiła do tego domu! Powiedzcież mi, co się stało z lekarzem, którego wam poleciłam?

Właśnie go będą wieszać.

Co! Wieszać mego męża! Boże! I cóż on uczynił?

Pomógł wykraść córkę naszego pana.

Jak to! Drogi mężu, to prawda, że mają cię powiesić?

Sama widzisz. Ach, ach!

I ty dałbyś się uśmiercić w obecności tylu osób?

A cóż mam robić?

Gdybyś choć skończył rąbać nasz las, miałabym jakąś pociechę.

Oddal się stąd, rozdzierasz mi serce.

Nie, zostanę tu, aby ci dodawać odwagi. Nie oddalę się, póki nie ujrzę, jak wisisz.

Och, och!

Komisarz przybędzie tu natychmiast, aby cię umieścić w bezpiecznym schronieniu.

Och! och! Nie można by tego zmienić na porcję kijów?

Nie, nie; o tym sąd rozstrzygnie. Ale co widzę?

Panie, Leander staje przed twoim obliczem i oddaje Lucyndę pod twą ojcowską władzę. Mieliśmy zamiar uciec i wziąć ślub potajemnie; ale postanowienie to ustąpiło miejsca uczciwszym zamiarom. Nie chcę panu kraść córki, pragnę ją otrzymać jedynie z twej ręki. Dodam tylko, że przed chwilą otrzymałem listy donoszące mi, że wuj umarł i że jestem spadkobiercą całego jego majątku.

Panie, niezmiernie wysoko cenię przymioty pańskie i z radością oddaję panu córkę.

Medycynie się upiekło.

Skoro nie będziesz już wisiał, podziękuj mi za to, żeś został lekarzem, bo to ja sprowadziłam na ciebie ten zaszczyt.

Tak? To ty sprowadziłaś na mnie tyle kijów, że ich sam zliczyć nie potrafię?

Skutek jest zbyt piękny, abyś mógł chować urazę.

Niech będzie.

Wybaczam ci więc te kije ze względu na dostojeństwo, do któregoś mnie wyniosła; ale staraj się na przyszłość mieć szacunek dla człowieka mojej wagi i pamiętaj, że gniew lekarza jest straszliwszą rzeczą, niż ktokolwiek przypuszcza.