1. Bóg: 1
  2. Las: 1
  3. Muzyka: 1 2 3 4 5
  4. Przyroda nieożywiona: 1 2 3
  5. Upiór: 1
  6. Śpiew: 1

Uwspółcześnienia:

Fleksja: tem > tym; swemi > swymi; wszystkiemi > wszystkimi.

Pisownia łączna/rozdzielna: nawznak > na wznak.

Interpunkcja, np.: A w tej duszy mu było i ruczajno i leśno > A w tej duszy mu było i ruczajno, i leśno; Bo, od kiedy świat światem > Bo od kiedy świat światem

Inne zmiany: graj-że > grajże.

Bolesław LeśmianŁąkaBalladyDąb

1
Upiór, Las, MuzykaZaszumiało, zawrzało, a to właśnie z dąbrowy[1]
Wbiegł na chóry kościelne krzepki upiór dębowy
I poburzył organy rąk swych zmorą nie zmorą,
Jakby naraz go było wespół[2] z gędźbą[3] kilkoro.
5
Rozwiewała się, trzeszcząc, gałęzista czupryna,
I szerzyła się w oczach niewiadoma kraina,
A on piersi wszem dudom[4] nastawił po rycersku,
A w organy od ściany uderzał po siekiersku!
Grajże, graju[5], graj,
10
Dopomóż ci Maj,
Dopomóż ci miech, duda
I wszelaka ułuda!
MuzykaBił prawicą na lewo, a lewicą na prawo,
Pokrzyżował ryk z jękiem, a lamenty ze wrzawą,
15
Aż z tej dudy — marudy dobył dłonią sękatą
Pieśń od wnętrza zieloną, a po brzegach kwiaciatą.
Wyszli święci z obrazów, bo już mają we zwyku[6],
Że się garną śmierciami do śpiewnego okrzyku.
I Bóg przybył skądinąd, niebywały w tej porze,
20
Niebywały, lecz cały zasłuchany! O, Boże!
Grajże, graju, graj,
Dopomóż ci Maj,
Dopomóż ci miech, duda
I wszelaka ułuda!
25
Przyroda nieożywiona, MuzykaGrał ci drzewne obłędy, sen umarłej zieleni,
Rozpacz liści, porwanych wirem zimnych strumieni,
I grał marsze żałobne muchomorów, co kroczą
Jedną nogą donikąd, kiedy zgon swój zaoczą[7].
I grał o tym, jak mszary[8] jeno[9] milczą a milczą,
30
Jak śmierć leśna śpi na wznak pod jagodą, pod wilczą[10],
I jak rosa bez oczu swymi łzami się nęka,
I jak drzewo pod ziemią w nagły żal się rozklęka!
Grajże, graju, graj,
Dopomóż ci Maj,
35
Dopomóż ci miech, duda
I wszelaka ułuda!
Śpiew, Muzyka, Przyroda nieożywiona, BógA gdy śpiew mu uderzył durem[11] leśnym do głowy,
Grał wszystkimi jarami[12] wszystkie naraz parowy[13]!
Aż ten ołtarz zlękniony, gdzie wyzłota[14] się święci,
40
Chciał już runąć na ziemię, lecz potłumił swe chęci.
A on wpodłuż[15] organów, stare miażdżąc im koście[16],
Porozpędzał swe dłonie, jak te nogi po moście,
I rozwiawszy tłum dźwięków po pieśniowym rozłogu[17],
Wygrzmiał z miechów to wszystko, co las myśli o Bogu!
45
Grajże, graju, graj,
Dopomóż ci Maj,
Dopomóż ci miech, duda
I wszelaka ułuda!
Między Bogiem a grajem znikła inszość[18] i przedział,
50
Skoro Bóg się o sobie snów dębowych dowiedział.
«Odkąd żyję na świecie, a wszak jestem wieczysty,
Nigdym dotąd nie słyszał[19] takiego organisty!»
Grajek znawstwu bożemu na pamiątkę i chwałę
Muzyka, Przyroda nieożywionaPorozbujał pieśń górą w dwa ruczaje[20] niestałe,
55
Rozmurawił[21] ją dołem, aż się kościół zielenił,
A cienistym przyśpiewem twarz słuchacza ocienił!
Grajże, graju, graj,
Dopomóż ci Maj,
Dopomóż ci miech, duda
60
I wszelaka ułuda!
I Bóg słuchał wzruszony, słuchał duszą bezkreśną[22],
A w tej duszy mu było i ruczajno, i leśno,
I coś jeszcze miarkował[23], i coś dumał na stronie,
I biegł żywcem do grajka, i wyciągał swe dłonie!
65
Święci, wiedząc, co czynią, w nagłej cudom podzięce
Poklękali radośnie, wziąwszy siebie za ręce,
Bo od kiedy świat światem, a śmierć jego obrębem,
Po raz pierwszy Bóg, płacząc, obejmował się z dębem!
Grajże, graju, graj,
70
Dopomóż ci Maj,
Dopomóż ci miech, duda
I wszelaka ułuda!

Przypisy

[1]

dąbrowa — las dębowy. [przypis edytorski]

[2]

wespół — wspólnie. [przypis edytorski]

[3]

gędźba (starop.) — muzyka, gra. [przypis edytorski]

[4]

dudy — instrument ludowy składający się z piszczałek, do których powietrze tłoczono za pomocą skórzanego miecha. [przypis edytorski]

[5]

graj — muzyk. [przypis edytorski]

[6]

zwyk — nawyk. [przypis edytorski]

[7]

zaoczyć (rzad.) — zobaczyć. [przypis edytorski]

[8]

mszar — bagienna roślinność. [przypis edytorski]

[9]

jeno (daw., gw.) — tylko. [przypis edytorski]

[10]

pod wilczą — chodzi o wilczą jagodę. [przypis edytorski]

[11]

dur — odurzenie. [przypis edytorski]

[12]

jar — dolina, wąwóz. [przypis edytorski]

[13]

parów — dolina o stromych, porośniętych roślinnością zboczach. [przypis edytorski]

[14]

wyzłota — pozłota. [przypis edytorski]

[15]

wpodłuż — dziś popr.: wzdłuż. [przypis edytorski]

[16]

koście — dziś popr. forma B. lm rzecz. kość: kości. [przypis edytorski]

[17]

rozłóg — otwarta przestrzeń. [przypis edytorski]

[18]

inszość (daw.) — inność. [przypis edytorski]

[19]

nigdym dotąd nie słyszał — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: nigdy dotąd nie słyszałem. [przypis edytorski]

[20]

ruczaj (poet.) — strumień. [przypis edytorski]

[21]

rozmurawić (neol.) — zazielenić. [przypis edytorski]

[22]

bezkreśny — dziś popr.: bezkresny. [przypis edytorski]

[23]

miarkować (daw.) — dostrzegać, orientować się, rozumieć. [przypis edytorski]