1. Anioł: 1
  2. Antysemityzm: 1
  3. Chrystus: 1
  4. Ciało: 1 2
  5. Cierpienie: 1 2
  6. Dziecko: 1
  7. Matka: 1 2 3
  8. Matka Boska: 1
  9. Opieka: 1
  10. Syn: 1 2
  11. Współczucie: 1
  12. Śmierć: 1 2
  13. Żałoba: 1 2

Usunięto, zgodnie z tradycją redakcyjną, oznaczenia wątpliwości transkrypcyjnych: (z)stał > zstał; godzin(a) > godzina, święteg(o) > świętego.

Lament świętokrzyski

1
Posłuchajcie, bracia miła[1],
Kcęć[2] wam skorżyć krwawą głowę[3];
Usłyszycie[4] moj zamętek[5],
Jen mi się zstał[6] w Wielki Piątek.
5
Matka, Syn, Żałoba, WspółczuciePożałuj mię, stary, młody,
Boć mi przyszły krwawe gody[7]:
Jednegociem[8] Syna miała
I tegociem ożalała[9].
Zamęt[10] ciężki dostał się mie[11], ubogiej żenie[12],
10
Widzęć[13] rozkrwawione me miłe narodzenie[14];
AntysemityzmCiężka moja chwila, krwawa godzina,
Widzęć niewiernego Żydowina,
Iż on bije, męczy mego miłego Syna.
Matka, Syn, Cierpienie, Opieka, Ciało, ŚmierćSynku miły i wybrany,
15
Rozdziel z matką swoją rany[15];
A wszakom[16] cię, Synku miły, w swem sercu nosiła,
A takież tobie wiernie służyła.
Przemów k matce[17], bych[18] się ucieszyła,
Bo już jidziesz[19] ode mnie, moja nadzieja miła[20].
20
Synku, bych[21] cię nisko miała,
Niecoć[22] bych ci wspomagała:
Twoja główka krzywo wisa[23], tęć[24] bych ja podparła[25];
Krew po tobie płynie, tęć bych ja utarła[26];
Picia wołasz, piciać[27] bych ci dała,
25
Ale nie lza[28] dosiąc[29] twego świętego ciała.
Matka, Matka Boska, Dziecko, Chrystus, Anioł, Śmierć, Żałoba, Ciało, CierpienieO anjele Gabryjele[30],
Gdzie jest ono[31] twe wesele,
Cożeś mi go obiecował[32] tako barzo[33] wiele[34],
A rzekęcy[35]: „Panno, pełna jeś[36] miłości!”
30
A ja pełna smutku i żałości.
Sprochniało we mnie ciało i moje wszytki[37] kości.
Proścież[38] Boga, wy miłe i żądne[39] maciory[40],
By wam nad dziatkami nie były takie to pozory[41],
Jele[42] ja nieboga ninie[43] dziś zeźrzała
35
Nad swym, nad miłym Synem krasnym[44],
Iż on cirpi[45] męki nie będąc w żadnej winie.
Nie mam ani będę mieć jinego[46],
Jedno ciebie, Synu, na krzyżu rozbitego.

Przypisy

[1]

bracia miła (starop.) — miła braci; forma wołacza od rzeczownika zbiorowego r.ż. brać. [przypis edytorski]

[2]

kcęć (starop.) — konstrukcja z wzmacniającą partykułą -ci, skróconą do -ć; inaczej: chcę ci. [przypis edytorski]

[3]

kcęć wam skorżyć krwawą głowę (starop.) — chcę się wam poskarżyć, [jaką mam] znękaną głowę (jak bardzo jestem stroskana). [przypis edytorski]

[4]

usłyszycie (starop.) — daw. forma wołacza: usłyszcie. [przypis edytorski]

[5]

zamętek (starop.) — smutek, żałość, cierpienie. [przypis edytorski]

[6]

jen mi się zstał (starop.) — który przydarzył mi się. [przypis edytorski]

[7]

krwawe gody (starop.) — krwawe święto; czas cierpienia. [przypis edytorski]

[8]

jednegociem syna miała — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -ci oraz przestawną końcówką czasownika; inaczej: jednego ci syna miałam. [przypis edytorski]

[9]

ożaleć (starop.) — opłakać kogo (po jego stracie, w wyniku żałoby). [przypis edytorski]

[10]

zamęt (starop.) — smutek; cierpienie. [przypis edytorski]

[11]

zamęt ciężki dostał się mie (starop.) — spotkało mnie ciężkie nieszczęście. [przypis edytorski]

[12]

ubogiej żenie (starop.) — forma C.lp r.ż.; dziś: biednej kobiecie. [przypis edytorski]

[13]

widzęć (starop.) — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -ci, skróconą do -ć. [przypis edytorski]

[14]

narodzenie (starop.) — tu: potomstwo, dziecko. [przypis edytorski]

[15]

rozdziel z matką swoją rany (starop.) — podziel się ranami ze swoją matką. [przypis edytorski]

[16]

wszakom (…) nosiła — konstrukcja z przestawną końcówką czasownika, inaczej: wszak nosiłam; przecież nosiłam. [przypis edytorski]

[17]

k matce (starop.) — ku matce, do matki. [przypis edytorski]

[18]

bych (starop.) — bym, abym; bych się ucieszyła: ucieszyłabym się. [przypis edytorski]

[19]

jidziesz (starop.) — forma 3.os. lp: idziesz, odchodzisz. [przypis edytorski]

[20]

moja nadzieja miła (starop.) — forma W.lp, dziś: moja nadziejo miła. [przypis edytorski]

[21]

bych (starop.) — bym, gdybym; bych cię nisko miała: miałabym cię nisko; gdybym cię miała nisko. [przypis edytorski]

[22]

niecoć (starop.) — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -ci, skróconą do -ć; niecoć bych ci wspomagała: nieco wspomagałabym cię. [przypis edytorski]

[23]

wisać (starop.) — tu: zwisać. [przypis edytorski]

[24]

tęć (starop.) — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -ci, skróconą do -ć. [przypis edytorski]

[25]

tęć bych ja podparła (starop.) — tę podparłabym; podparłabym ją. [przypis edytorski]

[26]

utrzeć (starop.) — obetrzeć, przetrzeć, wytrzeć. [przypis edytorski]

[27]

piciać (starop.) — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -ci, skróconą do -ć; piciać bych ci dała: dałabym ci picia. [przypis edytorski]

[28]

nie lza (starop.) — nie sposób; nie można. [przypis edytorski]

[29]

dosiąc (starop.) — dziś popr. forma: dosięgnąć. [przypis edytorski]

[30]

anjele Gabryjele (starop.) — forma W.lp; dziś: aniele Gabrielu. [przypis edytorski]

[31]

ono (starop.) — to, owo. [przypis edytorski]

[32]

obiecował (starop.) — dziś popr. forma: obiecywał. [przypis edytorski]

[33]

barzo (starop.) — bardzo. [przypis edytorski]

[34]

tako wiele (starop.) — tak wiele. [przypis edytorski]

[35]

rzekęcy (starop.) — daw. forma imiesłowowa; dziś: mówiąc. [przypis edytorski]

[36]

pełna jeś (starop.) — jesteś pełna. [przypis edytorski]

[37]

wszytki (starop.) — wszystkie. [przypis edytorski]

[38]

proścież (starop.) — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że, skróconą do -ż. [przypis edytorski]

[39]

żądny (starop.) — proszący, potrzebujący; wnoszący żarliwą, gorącą prośbę. [przypis edytorski]

[40]

maciora (starop.) — macierz, matka. [przypis edytorski]

[41]

by wam nad dziatkami nie były takie to pozory, jele ja (…) dziś zeźrzała (…) nad swym (…) synem (starop.) — żebyście nie zobaczyły dzieci w takim stanie, w jakim ja dziś ujrzałam swego syna. [przypis edytorski]

[42]

jele (starop.) — tu: które, jakie. [przypis edytorski]

[43]

ninie (starop.) — teraz. [przypis edytorski]

[44]

krasny (starop.) — piękny, urodziwy. [przypis edytorski]

[45]

cirpi (starop.) — dziś popr. forma 3.os.lp: cierpi. [przypis edytorski]

[46]

jinego (starop.) — innego. [przypis edytorski]