Kochowski, Wespazjan Hieronim Psalm V Sekuła, Aleksandra Kotwica, Wojciech http://wolnelektury.pl/katalog/lektura/psalmodia-polska-psalm-v/ 2015-08-07 1771 Publikacja zrealizowana w ramach projektu Wolne Lektury (http://wolnelektury.pl) na podstawie tekstu dostępnego w serwisie Wikiźródła (http://pl.wikisource.org). Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. xml pol text Fundacja Nowoczesna Polska Domena publiczna - Wespazjan Kochowski zm. 1700 Wespazjan Hieronim Kochowski, Trybut należyty wdzięczności wszystkiego dobrego dawcy Panu i Bogu, albo Psalmodya polska za dobrodziejstwa Boskie dziękująca, przez jednę najlichszą kreaturę roku pańs. 1693 napisana, a do druku podana roku pańs. 1695; wyd. Kazimierza Józefa Turowskiego, nakł. Wydawnictwa Biblioteki Polskiej, Kraków 1859. http://pl.wikisource.org/wiki/Psalmodia_polska/Psalm_V Barok Liryka Psalm http://redakcja.wolnelektury.pl/media/cover/image/4625.jpg Impressions of a forest walk no.5, Rising Damp@Flickr, CC BY 2.0 http://redakcja.wolnelektury.pl/cover/image/4625 Wespazjan Kochowski Psalmodia polska Psalm V Attendite popule mens legem meamAttendite popule mens legem meam (łac.) --- słuchaj, ludu mój, nauki mojej..Psalm 77Psalm 77 --- w dzisiejszej numeracji np. wg. Biblii Tysiąclecia: Psalm 78. Dobrodziejstwa boskie nad koroną polską wylicza Słuchaj pilnie, ludu mój, i nakłoń ze wszystkiego serca uszu na wyrozumienie powieści tej. Przywiodę na pamięć dawne dni dzieciństwa twego, a opowiem ci pierwszą szczupłość, w którejś był, z żywota matki twojej wyszedłszy. Coć musieli ojcowie twoi oznajmić, i dawni latopisowie w dziejach narodu twego zostawili, toć i ja przypomnięprzypomnię (daw. forma) --- dziś popr.: przypomnę., abyś miał co do wiadomości podawać późnym wnuczętom. Polska, Historia, Sarmata, Religia, Król, WładzaPoczątek gniazda twego Polaku, na faryjskich polach w DalmacjiDalmacja --- kraina na Płw. Bałkańskim, staroż. Iliria, zasiedlona następnie przez Chorwatów.; a od dawnych niegdy Słowaków masz uczestnictwo języka i spółeczność krwi rodowitej. Onić to Sławonowie w historiach sławni, przodkami twemi, którzy od Imanu góry aż po septemtrionseptemtrion (łac.) --- Wielki Wóz, konstelacja gwiazd wyznaczająca kierunek północny; także ogólnie: północ globu. rozpostarszyrozpostarszy (daw. forma) --- dziś popr.: rozpostarłszy. proporce, całą Europę swoją liczyli osadą. A bystry Dunaj na paiżachpaiż (daw.) --- krótka tarcza metalowa rycerzy konnych. przepłynąwszy, mocno się z rzymskiemi pułkami ucierali, złotej broniąc wolności. Z nich Bóg wyprowadził Lecha i Czecha, i osadził niemi te knieje, które przedtem osiadali ludzie z jaszczurzemi oczyma. Starszy od Elbu otrzymał przestronne dzierżawy; Lech, po Odrę oddzielony, wziął sarmackie pola, od których trwa imię polskie dobrze sąsiadom znajome. I podniósł sławę narodu swego, rozprzestrzeniając mieczem państwo i wypierając niezgodne TeutonyTeutony (daw. forma) --- Teutoni; tu: ludy germańskie w ogóle.. I stali się oba mnogiego ludu książęty, i głowami, które miały być w potomkach koronowane. Ale że ich prawda ewangelii nie doszła, dla tego u potomności w niepamięci zagrzebienizagrzebieni (daw. forma) --- dziś: zagrzebani. zostają. Jednak kocha Pan i w niewiernych cnotę, i nagradza w potomstwie dobre uczynki, które znajomość wiary poprzedziły. Wskrzesił z nasienia ich Mieczysława, któremu, z urodzenia ślepemu, przyjęta wiara doskonały wzrok przywróciła. Gdzie uwagi godne wszechmocności dzieło, że w nawróceniu Polski pierwszym niewiasta apostołem. Z przyjęciem wiary zaraz i przybysz honorów, gdy Bolesław I koroną królewską uczczony, z przedniejszemi monarchami świata w jednym szeregu chodzi. A tu już bierze się gorliwie za głowicę miecza Polak, przy czytaniu ewangelii, aby świadczył, że umierać dla wiary gotów, którą nad zdrowiezdrowie --- tu: życie; nad zdrowie kocha: kocha nad życie. kocha. Już miastomiasto (daw.) --- zamiast. trąby i krzykliwej surmy śpiewają nasi Bogarodzica za larmolarmo a. larma (daw.) --- larum; alarm, sygnał na trwogę, sygnał wzywający do boju. do boju, a krzyżem chorągwie znacząc, z tym znakiem gromią szczęśliwie nieprzyjaciołynieprzyjacioły (daw. forma) --- dziś popr. B.lm: nieprzyjaciół.. Ulega im jedynowładzcajedynowładzca --- dziś: jedynowładca. ruski, a Kijów przestrzeństwa swego w objazd siedm mil rachując, poszedł na łup Śmiałemu. Dałby to był Bóg, aby tylko na nieprzyjacioły śmiały był, ale gdy się i na pasterza zdziczała owca rzuca, słusznie koronę traci. Bo nie pokładał w Bogu nadziei, ale w broni i męstwie, zapomniawszy, że któremi się państwa wszczynają sposobami, takiemiż i mocnieją. Prawą wiarą powstała Polska; a uszanowanie kościoła uczyniło jej znaczną między narody reputacją. I tak pozbyliśmy pasterza na ziemi, ale dostaliśmy patrona w niebie; a bez korony nie tak pyszni Polacy, snadniej przez pokorę Boga ubłagali. Bo nam to w Krzywoustym nagrodził, pięcidziesiąt i kilku potrzeb zwycięzcy, nad którego nie miała Polska pana bitniejszego. On utarł rogów wiarołomnej RoksolaniiRoksolania (daw.) --- Ruś., i dobrze się dał w znaki na Psiem Polubitwa na Psim Polu --- jedna z bitew wojny pol.-niem. w 1109 r. na dzisiejszej dzielnicy Wrocławia, Psim Polu, stoczona pomiędzy wojskami księcia Bolesława III Krzywoustego i króla Henryka V, wycofującego się po daremnym oblężeniu Głogowa; jako walną bitwę i klęskę wojsk niem. przedstawił ją w swej kronice Wincenty Kadłubek, za nim też tak ją przedstawiano; współcześnie historycy uważają, że w tym miejscu nie doszło do bitwy lub najwyżej odbyła się nieznacząca potyczka, o której nie wspomniał np. Gall Anonim, nadworny kronikarz Krzywoustego. knechtomknecht (z niem.) --- żołnierz piechoty; pachołek; giermek. niemieckim. Wysłał ściegnaściegno a. stegno (daw.) --- ścieżka, ślad, trop. znakami zwycięstw, gdzie się tylko obrócił, i odnowił ślady pradziada poniekąd zapomniane. I ciągnęła się nieprzerwanem pasmem z lędźwi jego potomność, od kołodzieja Piasta do Kazimierza Wielkiego przez długie wieki królująca. Ale i ten był nie we wszem prawy Bogu, kiedy napomnienie lekce ważąc kościelne, napominającego kazał do rzeki wrzucić kapłana. A tak który zapomniał dobrodziejstw boskich w szczęściu obfitując, zapomniał go też Bóg w potomstwie, które się marnie obróciło. I przyszliśmy pod panowanie obcych, jako skoro się Piastowego koła obrót odprawił. Wziął koronę i z wiarą Jagiełło; woleliśmy poddać się w obcą rękę, żeby tylko przyczynić poddaństwa Chrystusowi. Godna wiecznej pamięci Jadwigo, pani nasza, która jako Dąbrówka Polsce, takeś i ty apostołowała Litwie. Widzieć byłowidzieć było --- w domyśle: można było widzieć. pogańskich ludzi tłumy do chrztu się cisnących, którym król i pobożna królowa i j. w. senat kmotramikmotr (daw.) --- tu: ojciec chrzestny. zostają. A zatem pobłogosławił Bóg pieczołowaniepieczołowanie (daw.) --- staranność, pieczołowitość, dbałość. o winnicy swojej, że za zjednoczeniem duchownem, zjednoczyły się oba narody związkiem politycznym. I mamy z głównych niegdy przeciwników przyjacioły, jako latoróśl w pniak wolności przez wiarę wszczepiona. Potem nasienie dobrego pana rządziło Polską do siódmego następcy, na którym żałosny klimakterykklimakteryk a. klimakter (daw., z gr.: szczebel) --- rok złowrogi, przypadający co siedem lat; okres siedmioletni. niepłodności, pochodniąpochodnią (daw. forma) --- dziś popr. B. lp r.ż.: pochodnię. świętych cnót domu Jagiełłowskiego zgasił. Po zejściu ich krótkie z liliami pieszczoty, ile ten kwiat nierad statkuje; więcej ucieszyły trofea Stefanowe, kiedy by jeno jako waleczne, tak i trwalsze być mogły. Następuje zamorski snopek, snopek ziarna pełny, przy nadziei, że tem nasieniem niwy nasze posiane, miały przynosić plenne Polakom żniwo. Jakoż udała się pierwsza siejba męstwa Zygmuntowego; udała i potem, gdy pięknej sławy zielonością umaiły tron nasz dzieła Władysławowe. Ale prędko wysieleło się zboże, i wykruszyło z kłosa ziarno, gdy z królewskiej diademy wypadł kosztowny kamień, a potem i sama korona z głowy naszej zrzucona. Zaraz się nagle zaćmiło słońce estymy Polski, i ona uwielmożona tak wielu narodów pani, grubą się odziała żałobą. I stękać poczęła stękaniem rodzącej, żal jej przenikał niebo, tem cięższy, gdy uważa, że od własnych chłopów znieważona. Cóż prze Bógprze Bóg (daw.) --- wykrzyknienie: na Boga. zawiniła, że tak sromotnąsromotny (daw.) --- haniebny. odnosi plagę? Sekret samemu niebu wiadomy, ileile (daw.) --- tu: ponieważ. są skryte sądy pańskie. Wyniesiona w sławę, wytuczona dostatkiwytuczona dostatki (daw.) --- utuczona dostatkami., obfitością wszelaką nabrzmiała, potrzebowała zbytnich humorów ujęcia. Gdyśmy zaś do Boga w tych paroksyzmach się obrócili, nie tylko miłościwie nas wysłuchał, ale też nieodwłocznienieodwłocznie (daw.) --- nie zwlekając, niezwłocznie; natychmiast. stał się pomocnikiem naszym. Przez wojnę ukarał, przez wojnę pocieszył, kiedyśmy wszystkich nieprzyjaciół startych przed sobą widzieli, albo którzy wojowali, nas o przymierze prosili. On sprawuje i teraz, że bliskich ognia nie ugaraogień nie ugara (daw. forma) --- ogień nie spali, nie poparzy. ogień, a pod mieczem pogańskim rolą naszą sprawujem, jak w najgłębszym pokoju. Uważajżeuważajże (daw.) --- konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że; znaczenie: uważaj przecież, zwróć uwagę wreszcie. czuło i rozpamiętywaj Polaku, skąd cię to potykapotykać (daw.) --- spotykać., a wierz mi, że stateczność w wierze i uszanowanie kościoła, teć z nieba jedna faworyjednać fawory (daw.) --- zjednywać łaskę; teć z nieba jedna fawory: te łaski wyprasza ci z nieba.. Statkuj i dalej, wszystkę nadzieję pokładając w Panu, a On mocen jest jako zawsze podźwignąć Cię w uszczupleniu teraźniejszem. Chwała Ojcu i Synowi, i Duchowi świętemu etc.