1. Alkohol: 1
  2. Wojna: 1

HoracyPieśń II, 7 (O saepe mecum tempus in ultimum…)Do Pompejuszatłum. Marceli Motty

1
Pompejuszu[1], coś ze mną nieraz najcięższe chwile
przebył w wojsku, gdy nami Brutus[2] dowodził[3], któż cię
wrócił jako Kwirytę[4]
bogom naszym, niebiosom italskim?
5
Pierwszyś z moich przyjaciół, z tobą częstokroć długie
doby winem skracałem, wieńcząc kwiatami włosy
malabatrem[5] syryjskim
namaszczone. WojnaPrzeć'[6] z tobą nieszczęsne
ja Filippi[7] poczułem, z tobą przebyłem też nagłą
10
tę ucieczkę, niepięknie tarczę rzuciwszy[8], mężnych
gdy znękano, gdy groźni
krwawej ziemi się twarzą dotknęli.
Mnie zaś wystraszonego szybko Merkury[9] uniósł,
w gęstej chmurze, przez wrogów hufce, a ciebie odpływ
15
morza porwał, na powrót
pędząc falą burzliwą do wojny.
Więc należną biesiadę wypraw Zeusowi, długą
zaś żołnierką znużone boki wyciągnij sobie
tu, pod moim wawrzynem;
20
nie szczędź dzbanów dla ciebie schowanych!
AlkoholPuchar winem napełnij, w którym się troski topią,
polej głowę pachnidłem z muszli obszernej!… Któż się
stara, aby z selery[10]
wilgnej, albo też z mirtu spleciono
25
wieńce?… Kogoż ogłosi Wenus[11] sędzią pijących[12]?…
Edończykom[13] w Bachusa[14] szale ustąpić nie chcę!
Miło przecież mi szaleć,
skoro taki powrócił przyjaciel!

Przypisy

[1]

Pompejusz Warus — przyjaciel Horacego, który w rzymskiej wojnie domowej walczył po stronie republikańskiej; według niektórych przekazów Horacy wyjednał dla niego pozwolenie na powrót do kraju, prosząc Mecenasa, by ten wpłynął na Oktawiana Augusta. [przypis edytorski]

[2]

Brutus, właśc. Marek Juniusz Brutus (85–42 p.n.e.) — rzymski polityk i dowódca wojskowy; jeden z przywódców spisku przeciwko Juliuszowi Cezarowi i zabójców dyktatora; razem z Kasjuszem, innym przywódcą spisku, zebrał wojska i opanował prowincje wschodnie; po przegranej bitwie z Markiem Antoniuszem i Oktawianem Augustem pod Filippi popełnił samobójstwo. [przypis edytorski]

[3]

dowodził — oryginał zamiast ducere używa czasownika deducere, sugerując albo wątpliwość wobec talentów wojskowych Brutusa, albo wątpliwość wobec słuszności reprezentowanej przez niego sprawy zachowania republikańskiego ustroju Rzymu. [przypis edytorski]

[4]

kwiryta — cywilny obywatel Rzymu; zdanie delikatnie sugeruje, że powodem wyrażanej w wierszu radości jest nie tylko powrót Pompejusza, ale też fakt, że po wojnie domowej nie utracił on praw obywatelskich. [przypis edytorski]

[5]

malabatrum — rodzaj pachnidła w formie olejku. [przypis edytorski]

[6]

przeć' — skrócone dla rytmu „przecież”. [przypis edytorski]

[7]

Filippi — miasto w Macedonii, w okolicach którego w 42 p.n.e. rozegrały się dwie bitwy rzymskiej wojny domowej. W drugiej z nich Marek Antoniusz i Oktawian August pokonalili armię republikańską, dowodzoną przez Brutusa i Kasjusza, czyli przywódców spisku przeciw Cezarowi. Zwolennicy republiki ponieśli klęskę, a ich obydwaj dowódcy popełnili samobójstwo. [przypis edytorski]

[8]

niepięknie tarczę rzuciwszy — dla Greków i Rzymian odrzucenie tarczy w trakcie bitwy było symbolem nie tylko tchórzostwa, ale i zdrady. Przy walce w szyku greckiej falangi czy rzymskiego legionu tarcza osłaniała stojącego po lewej towarzysza broni. [przypis edytorski]

[9]

Merkury (mit. rzym.) — bóg kłamców i złodziei, utożsamiany z gr. Hermesem. [przypis edytorski]

[10]

selera — dziś słowo „seler” jest rodzaju męskiego. [przypis edytorski]

[11]

ogłosi Wenus — osobę przewodniczącą rzymskiej uczcie określało się przez rzut kośćmi; tzw. iactus Veneris oznaczał cztery kości, na których nie powtarza się żadna liczba. [przypis edytorski]

[12]

sędzia pijącychmagister bibendi, rex bibendi a. arbiter bibendi, osoba kierująca przebiegiem uczty, w tym tempem i kolejnością wznoszenia toastów. [przypis edytorski]

[13]

Edończycy — zamieszkały w Tracji lud grecki, uznawany za skłonny do pijaństwa. [przypis edytorski]

[14]

Bachus a. Bakchus (mit. rzym., gr. Dionizos) — syn Zeusa i Semele, wynalazł wino; czczony jako bóg wina i płodności; był patronem odbywających się co roku ku jego czci bachanaliów: obchodów połączonych z szalonymi, niekiedy rozwiązłymi ucztami, tańcami, pokazami teatralnymi itp. [przypis edytorski]