Spis treści

    1. Poeta: 1
    2. Pogrzeb: 1
    3. Ptak: 1
    4. Sława: 1

    HoracyPieśń II, 20 (Non usitata nec tenui ferar…)Do Mecenasa[1]tłum. Marceli Motty

    1
    Poeta, SławaNi zwyczajne ni cienkie pióra mnie wzniosą, wieszcza
    dwukształtnego[2] przez płynny eter; już dłużej bawić
    tu na ziemi nie myślę,
    lecz nad wszelką już wzniósłszy się zazdrość,
    5
    miasta nasze porzucę… Ja, co pochodzę ze krwi
    biednych ojców, którego zwykłeś przyzywać, drogi
    Mecenasie[3]! nie umrę,
    ani Styksu[4] mnie woda na wieki
    nie uwięzi… PtakJuż szorstka skóra na udach siadła[5],
    10
    całym zmienił się górą w ptaka białego, lekkie
    bowiem pióra na plecach
    i na palcach mi rosną. O wiele
    prędzej lecąc niż Ikar[6], syn ów Dedala[7], zwiedzę,
    do śpiewnego łabędzia kształtem podobny, brzegi,
    15
    które jęcząc biczuje
    Bosfor[8], Syrty[9] i pola północne.
    Mnie znać będą, prócz Kolchów[10], Daki[11], co tają strach swój
    przed pułkami groźnymi Marsów[12], na końcu ziemi
    znać mnie będą Gelony[13],
    20
    zręczny Hiszpan i taki, co pija
    wodę z rzeki Rodanu[14]… PogrzebNiechaj od próżnej urny[15]
    z dala treny zostaną, smutek i wstrętne skargi!
    Wstrzymaj krzyki i grób mój
    bez zbytecznych zaszczytów pozostaw!

    Przypisy

    [1]

    Mecenasa — podtytuł skrócony decyzją redakcyjną. Pełne brzmienie: Do Cilniusa Mecenasa. [przypis edytorski]

    [2]

    dwukształtny (łac.: biformis) — z dalszego ciągu wiersza wynika, że znaczy to: będący naraz człowiekiem i ptakiem; w parafrazie Jana Kochanowskiego, Pieśni II, 24: „ze dwojej złożony natury”. [przypis edytorski]

    [3]

    Mecenas, właśc. Gaius Cilnius Maecenas (70–8 p.n.e.) — rzymski polityk i pisarz, doradca i przyjaciel cesarza Augusta, opiekun i protektor najsławniejszych poetów rzymskich: Horacego, Owidiusza, Wergiliusza; jego nazwisko stało się synonimem patrona sztuki, literatury lub nauki. [przypis edytorski]

    [4]

    Styks (mit. gr.) — najbardziej znana z pięciu rzek podziemnej krainy zmarłych, wypływająca ze stromej skały; według autorów rzym. stanowiła (razem z Acheronem lub samodzielnie) granicę pomiędzy światem żywych a królestwem umarłych. Ciekawostkę konstrukcji wiersza stanowi fakt, że po wspomnieniu tej mitycznej rzeki Horacy dalej wymienia już tylko rzeki rzeczywiste. [przypis edytorski]

    [5]

    Już szorstka skóra na udach siadła… — rzymscy czytelnicy odbierali obraz przemiany w ptaka jako groteskowy. [przypis edytorski]

    [6]

    Ikar (mit. gr.) — syn genialnego konstruktora Dedala; uciekając z ojcem z Krety na zbudowanych przez ojca skrzydłach, podleciał za wysoko w górę, słońce stopiło wosk, którym pióra były zlepione, a Ikar wpadł do morza i utonął. [przypis edytorski]

    [7]

    Dedal (mit. gr.) — zręczny rzemieślnik, wynalazca i architekt, ojciec Ikara; zaprojektował m.in. labirynt dla Minotaura, wynalazł narzędzia ciesielskie, rzeźbił figury wyglądające jak żywe, sugestywnie przedstawiające ruch. [przypis edytorski]

    [8]

    Bosfor — cieśnina oddzielająca Europę od Azji, łączy Morze Czarne z Morzem Marmara, jest położona między Półwyspem Bałkańskim a Azją Mniejszą. [przypis edytorski]

    [9]

    Syrty — Wielka Syrta to zatoka Morza Śródziemnego, znajdująca się u wybrzeży Libii; Mała Syrta to zatoka tego samego morza u wybrzeży Tunezji. [przypis edytorski]

    [10]

    Kolchowie — mieszkańcy Kolchidy, starożytnej krainy na wybrzeżu Morza Czarnego, na terenie obecnej Gruzji. [przypis edytorski]

    [11]

    Dakowie — mieszkańcy Dacji, staroż. krainy odpowiadającej terytorialnie dzisiejszej Rumunii. [przypis edytorski]

    [12]

    przed pułkami groźnymi Marsów — tj. przed armią rzymską. [przypis edytorski]

    [13]

    Gelonowie — szczep scytyjski zamieszkały nad Donem. [przypis edytorski]

    [14]

    Rodan — rzeka przepływająca przez Szwajcarię i Francję. [przypis edytorski]

    [15]

    próżnej urny — z uwagi na opisaną wcześniej przemianę w łabędzia pogrzeb odbywa się bez zwłok. [przypis edytorski]