Spis treści

      Jan KochanowskiPieśń VIII[1][2]

      1
      Kiedy sie rane zapalają zorza,
      A dzień z wielkiego występuje morza,
      Przyszedłem na brzeg, kędy Wisła bieży,
      A tam siedziała na wysokiej wieży,
      5
      Podjąwszy[3] rękę, smutna białagłowa
      I pocznie z płaczem narzekać w te słowa:
      «Takżem ja barzo niefortunna była?
      Takżem ja wiele szczęściu przewiniła?
      Że temu k woli[4] być nieboga muszę,
      10
      Który jako grzech mierzi moją duszę.
      A ten[5] gdzieś siedząc, narzeka z daleka,
      Przed którym nie mam milszego człowieka.
      Ślub mi przywodzą[6], poniewolne słowa[7],
      Na które nigdy nie zwalała[8] głowa;
      15
      A ono było lepiej serca pytać,
      Które gdy nie chce, słów sie prózno chwytać.
      Niech sie tym cieszy, że mię ma w niewoli,
      Ręce mógł zwięzać, myśli nie zniewoli.
      Bogu tajemne nie są ludzkie sprawy,
      20
      Ten z nieba widzi, kto krzyw, a kto prawy.
      Ja nie mam komu krzywdy swej powiedzieć,
      Jeślibych miała, i to trudno wiedzieć[9].
      Jednęż mam wolność w swej ciężkiej niewoli,
      Że sie wżdy mogę napłakać do woli.
      25
      Więc mię to zewsząd szczęście[10] pokarało,
      Wszystko mi zaraz, com miała, pobrało.
      Ojczyzny nie mam, matkim ostradała,
      Samam sie w ręce okrutne dostała.
      Cóż mię gorszego mogło potkać w boju
      30
      Nad to, co cierpię, nieboga, w pokoju?
      Czasem bych rada żałość swą pokryła[11]
      A na lepszą sie postawę zdobyła;
      Ale smutnemu trudno śmiech przychodzi,
      Trzeźwi[12] w pijanych sprawy nie ugodzi.
      35
      I mnie nieszczęsną łzy moje wydają,
      Które mi z oczu płynąć nie przestają.
      Tegom też pewna, że mię nie miłuje;
      Nie mam mu ze złe, mnie w tym naszladuje.
      On wie, co myśli, świadom, o co stoi;
      40
      Ja go nie sądzę, ani mi przystoi[13],
      Wszakoż sie k temu zawsze będę znała[14]:
      Mił mi nie będzie, bych[15] dziś umrzeć miała.
      A ty, mój bracie, wzorem stryja twego[16],
      Pomści mej krzywdy i zelżenia swego.
      45
      Uczyń, co twej krwi szlachetnej przystoi,
      Miłość przy tobie nieomylna stoi.
      Jać albo zdrowia w tym frasunku zbędę,
      Albo na koniec twoją żoną będę.

      Przypisy

      [1]

      Pieśń VIII dodana — opowiedziana tu historia oparta jest na Heroidach Owidiusza: Hermiona (córka Menelausa i Heleny) była zaręczona — bez wiedzy ojca — z Orestesem, bratem stryjecznym, do którego kieruje tutaj swoje żale. Porwał ją i poślubił Pyrrus (syn Achillesa), któremu przyrzekł ją ojciec. [przypis redakcyjny]

      [2]

      W przypisach gwiazdką oznaczono wyrazy, które są używane do dziś, ale których znaczenie w utworze jest odmienne od znaczenia obecnego. [przypis edytorski]

      [3]

      podjąwszy — podniósłszy. [przypis redakcyjny]

      [4]

      temu k woli być (starop.) — Pyrrusowi posłuszna być. [przypis redakcyjny]

      [5]

      a ten — chodzi o Orestesa. [przypis redakcyjny]

      [6]

      przywodzić — przypominać (por. wyrażenie: przywodzić na myśl). [przypis redakcyjny]

      [7]

      poniewolne słowa (starop.) — wypowiedziane pod przymusem. [przypis redakcyjny]

      [8]

      nie zwalała (starop.) — nie zgadzała się (nie pozwalała). [przypis redakcyjny]

      [9]

      trudno wiedzieć — w domyśle dalszy ciąg: czy bym powiedziała. [przypis redakcyjny]

      [10]

      szczęście — w znaczeniu: fortuna, los. [przypis redakcyjny]

      [11]

      pokryć — tu: ukryć. [przypis redakcyjny]

      [12]

      trzeźwi — trzeźwy. [przypis redakcyjny]

      [13]

      Tegom też pewna, że mię nie miłuje… itd. (w. 37–42) — mowa o Pyrrusie. [przypis redakcyjny]

      [14]

      k temu zawsze będę znała — zawsze to będę wyznawała. [przypis redakcyjny]

      [15]

      bych (starop.) — choćbym. [przypis redakcyjny]

      [16]

      stryja twego — chodzi o Menelausa, który pomścił porwanie Heleny przez Parysa. [przypis redakcyjny]