Drużbacka, Elżbieta Awersya pewnej Damy całe życie bawiącej u wielkich Dworów, przy których gdy nie tylko same próżność, nieszczerość, zazdrość i wiele defektów uznała, waletę życiu takiemu wypowiada, a na spokojniejsze się wybiera http://wolnelektury.pl/katalog/lektura/wiersze-swiatowe Ołtusek, Paulina Sekuła, Aleksandra Ołtusek, Paulina Fundacja Nowoczesna Polska Barok Liryka Wiersz Publikacja zrealizowana w ramach projektu Wolne Lektury (http://wolnelektury.pl). Reprodukcja cyfrowa wykonana przez Bibliotekę Narodową. Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. http://wolnelektury.pl/katalog/lektura/druzbacka-wiersze-swiatowe-awersya-pewnej-damy-dworskiej http://www.polona.pl/item/295055/5/ Poezye Elżbiety Drużbackiej, Tomik I, Lipsk, u Breitkopf et Haertel, 1837 ([s.l. : s.n.]) Domena publiczna - Elżbieta Drużbacka zm. 1765 1836 xml text text 2014-05-07 pol http://redakcja.wolnelektury.pl/media/cover/image/3292299896_8c42e92677_o.jpg Abby Lanes, CC BY 2.0 http://redakcja.wolnelektury.pl/cover/image/3776 Elżbieta Drużbacka Wiersze światowe Uwspółcześnienia pisowni łącznej/rozdzielnej: nieczyniąc -> nie czyniąc; Inne zmiany: szocował -> szacował; jarmurku -> jarmarku. Zmodernizowano interpunkcję zgodnie z obowiązującą zasadą gramatyczną. Awersyaawersja (z łac.) --- tu: zniechęcenie, odwrócenie się ku czemu innemu wskutek rozczarowania. pewnej Damy całe życie bawiącej u wielkich Dworów, przy których gdy nie tylko same próżność, nieszczerość, zazdrość i wiele defektów uznała, waletęwaleta (z łac. vale: bądź zdrów) --- pożegnanie. życiu takiemu wypowiada, a na spokojniejsze się wybiera Przemijanie, Własność, Bóg, Kondycja ludzkaWszystko, co stworzył Bóg ręką i słowem,/ Ustąpić czasy muszą stare nowem,/ I nic trwałego nie zostawił światu,/ Z wiekiem człowieka nie czyniąc traktatu./ Dla tego, żeby z odmian oczywistych/ Nie zatapiał się w fortunach ojczystych,/ Ojczyznę raczej bez końca trwającą/ Szacował drożej nad przemijającą./ Rozum nas uczy i oczy otwiera,/ Że kto się rodzi, ten pewnie umiera./ Dzierżawcą jesteś tylko, nie dziedzicem,/ Oddaj, coś nadto wydarł komu z licem./ Bóg, Nadzieja, Przemijanie, WiatrSam pan Bóg wieczny bez czasu, bez końca,/ Statecznystateczny (daw.) --- niezmienny, stały. w łaskach, w nieszczęściu obrońca./ W tym jednym połóż gruntowną nadzieję,/ Gdyż to, co świat dał, wiatr z plewą rozwieje./ Historia, Ruiny, Przemijanie, CzasPrzebież obszerny okrąg ziemi całej/ Ujrzysz ruiny w machinie nietrwałej./ Pyszny Babilon, wyniosłe kolosy,/ Że były słyszysz, oczy widzą stosy./ Miasta, fortece, zamki niedobyte,/ W twardych opokach, w żywych skałach ryte,/ Spytaj kto zburzył, kto rozsypał w prochy?/ Czas, co z wszech rzeczy zwykł czynić motłochymotłoch --- zbieranina; tu: śmieci, odpady, ruina../ Narodziny, ŚmierćI tak cokolwiek rodzi się pod słońcem,/ Ledwie żyć pocznie, aż początek końcem;/ I co dopiero z ziemie wierzch pokaże,/ W tęż samę drogę czas się wybrać każe./ Wiosna, Przemijanie, Obraz świata, NaturaPrzypatrz się wiośnie, jak pięknie nastaje/ W pęczu list kryjąc wnet odziewa gaje;/ Pokrywa nagość drzew przez zimę zdartą/ W nową je barwę stroi niewytartą./ Cóż gdy niedługie w tych strojach pociechy?/ Nastąpi jesień, wiosna dudy w miechydudy w miechy --- przen.: koniec zabawy; zbierać się do odejścia../ Czując, że ją wnet do siebie zawoła,/ Obedrze z sukni, aż ta znowu goła./ Zielone trawy co w jednym kolorze,/ Z szmaragdem chodzą, ledwo nie w polorze,/ Też same skutki z swej własności mają,/ Że wzrok patrzących na się naprawiająnaprawiać --- tu: naprowadzać, kierować; przyciągać../ Długoż wam służy ta żywość wesoła?/ Ta piękność kwiatów, te pachniącepachniące --- dziś popr.: pachnące. zioła?/ Które w swych miętkichmiętki --- dziś popr.: miękki. jedwabiach kryjecie,/ Nadzieja, Przemijanie, Śmierć, NaturaZieloność dobrą nadzieją zowiecie./ Ale jak długo te cieszą nadzieje?/ Póki szkodliwy wiatr was nie zawieje./ Bo skoro słońce osuszy was z rosy/ Wnet zwiędłe, blade, pójdziecie pod kosy;/ Na cóż mam bawić pióro, rękę, myśli,/ Im głębiej wchodzę, tym mi wybrnąć ściśliściśli --- ściślej; tu: trudniej../ Każdego uczy codzienna praktyka/ Co dziś jaśniało, jutro z cieniem znika./ Dwór, VanitasW takowym lata całe bawiąc błędzie,/ Pocznepoczne --- dziś popr.: pocznę. raz myślićmyślić --- dziś popr.: myśleć., co też dalej będzie,/ Gdy po skończonych tańcach, muzyk, lutnie,/ Czas nożycami stronę mojęmoję --- dziś popr.: moją. utnie./ Spyta mię potem, kędykędy (daw.) --- gdzie. czas strawiłam,/ Na jaką wieczność sobie zarobiłam./ Dwór, Słowo, Zabawa, Plotka, Obyczaje, CiałoWstyd mówić głośno, cicho brzęczę z muchą,/ Że całe życie żyłam dworską juchą./ W której dopiero dobrawszy się smaku,/ Właśnie tak jakby w wyszeptanym raku./ Więc odtąd zacznę poprawiać errorówerrory --- błędy.,/ Tracąc appetytappetyt (daw.) --- dziś: apetyt. do dworskich saporówsapory (daw.) --- wonne przyprawy stosowane do potraw. ./ Teatrum ci to na rozliczne sceny,/ Tu śmiech, tu żarty, jużci smutne treny;/ Ten się uskarża, że został w afroncie,/ Ta urażona słowem, płacze w kącie./ Zacznie się taniec na przestronnej sali/ Świec w lustrach pełno, każdy chojność chwali./ Ci mówią, wnet nam rozrywka uroście,/ Niech tylko wszyscy poschodzą się goście./ Więc dwóch albo trzech sprzysięgłych kompanów/ Z daleka stojąc od siedzących panów,/ Taką zabawę biorą złej natury,/ Żeby nikt nie był z ich wolny cenzury./ Strój, CiałoJeden drugiego w bok trącając rzecze:/ Patrz jak się za tą ogon długi wlecze./ Na tej opięto, kuso, graty stare;/ Znać w wodzie stała, gdy jej brano miarę./ Ta jak żółw głową albo bażant chwieje,/ Ta zaś pod żaglem, leci, gdy wiatr wieje./ Szum szelest za nią, ni bies kogo niesie,/ Czyli więc zwierza uganiają w lesie./ Ta jak sikorka lub czeczotka drobna,/ Ta z nóg wysokich do czapli podobna./ Za tą garb stoi okryty płaszczykiem,/ Tak kształtna, jakby wielbłąd pod dywdykiem./ Ten w ogród cudzy musiał albo w żyto/ Często zaglądać, że mu biodro zbito./ Powłóczy nogę, znaczna za nim ściszkaściszka --- dziś popr.: ścieżka.,/ A w opasaniu jak wątrobna kiszka./ Ów z taką miną w korwetach się sadzi,/ Ledwo o ścianę tyłem nie zawadzi./ Rozumi, że to przed karytąkaryta --- dziś popr.: kareta. pląsa,/ Gdy w kawalkacie jadąc kręci wąsa./ Otoż tych skutków specyały dworskie./ Lepiej gryść suchar i pić wody morskie,/ Niż przy biszkoktach i trunkach gustownych/ Na targowisko przyśćprzyść --- dziś popr.: przyjść. ludzi obmownych./ Piękna zabawa na strawionym czasie:/ Gdybyś postawił pilność przy kompasie,/ Żadna godzina w pracy nie wakujewakować --- brakować.;/ Ten szyje buty, ów suknie nicujeszyć komuś buty --- obmawiać kogoś; podobne znaczenie ma wyrażenie: nicować (czyli odwracać podszewką na wierzch) suknie.,/ Modlitwa, Diabeł, Pokusa, KorzyśćNiektóry rano wstał jak na pańszczyznę,/ Pracuje głową, co za robociznę/ Dzisiaj potrzebną zacząć na pożytek:/ Myśli, mózg suszy, w zadumianiuzadumianie --- dziś popr.: zadumanie. wszytekwszytek (daw.) --- wszystek, cały../ Bierze paciorkipaciorki --- tu: różaniec modlitewny., sto ścieszekścieszek --- dziś popr.: ścieżek. udepce,/ W rękach pacierze, w ucho djabełdjabeł --- dziś popr.: diabeł. szepce:/ Tych jenojeno (daw.) --- tylko. bracie chwytaj się przekupi,/ Bierz jako mądry, kiedyć daje głupi./ Kontent z konceptu swojego ministraswojego ministra --- tu: diabła./ Chwaląc poradę, że w biegłości bystra,/ Spieszy z napchanym za pokoje worem,/ Trząsa z judaszemjudasz --- tu: zdrajca. bliźniego honorem./ Powraca wesół, zyskał na frymarkufrymark --- interes, handel.,/ Nie śpi, nie żyłby lepiej na jarmarku./ Za wypróżnione sakwy ludzkiej sławy,/ Wynosi tłomok podobieńpodobień (daw.) --- dziś popr.: podobny. do nawynawa --- statek, okręt../ Więc to przypiszę Bozkiejbozkiej --- dziś ubezdźwięcznione: boskiej. opatrzności;/ Modlitwa rzecze, w wielkiej gorącości/ Którą codziennie klepiąc to przyznaje,/ Że kto wstał rano, temu pan Bóg daje./ Mylisz się, żebyć Bóg za to miał płacić/ Zdzierstwa twojego występek bogacić./ Jużeś sam sobie uczynił nadgrodęnadgroda (daw.) --- dziś popr.: nagroda./ Hołyszaśhołysz --- dosł.: golec; biedak. pokrył przez bliźniego szkodę./ Tajemnica, Przyjaźń, Słowo, Plotka, ObyczajeSą tacy co się przyjaciółmi liczą,/ Przychodząc z radą, że im dobrze życzą./ Przyjaciel w radzie, szczera w ustach mowa/ Cóż gdy wąż chytry w zanadrzu się chowa./ Zaczyna dyskurs, już o sekret prosi,/ Pogląda w kąty i głowę podnosi/ Jeźlijeźli --- dziś popr.: jeśli; tu: czy, czy też. kto z boku nie nadstawia ucha:/ To co dwaj mówią, niech trzeci nie słucha;/ Ledwie doczekać może odpowiedzi/ Swego kompana, jak na węglach siedzi./ Chcąc słówko złapać jak ptaszka w swe siatki./ Złapawszy skubie, dusi, sadza w klatki./ Otoż tak czynią z przyjaciółmi właśnie:/ Sam zaczął dyskurs, prawiąc różne baśnie./ O to co prosił, by było w sekrecie,/ Do wszystkich chodzi, tyle trojetyle troje --- trzy razy tyle. plecie./ Gdyby mi czasu wystarczyło tyle,/ Opisać stratę w próżnem życiu chwile./ Żałuję tylko, że wiek uszedł marnie;/ Wstyd mię w korzyści częstokroć ogarnie./ Dwór, SamotnośćNiech kto chce w dworskiem życiu smaki czuje,/ Niech w odebranych respektachrespekty --- tu: względy, honory. góruje,/ Niech się zaszczyca wszelkiemi fawory,/ Niechaj mu wszyscy oddają honory;/ Mnie zazdrość siedząc w kąciku nie bierze,/ Życie osobneosobny (daw.) --- tu: samotny, ustronny., że szczęśliwe wierzę./ Życie kochane bez gminu, bez zgrajebez zgraje --- dziś popr. D.lp r.ż.: bez zgrai.,/ Nikt mnie nie zdradzi, nikt mnie nie połaje./ Cichość spokojna, książka i robota;/ Z tymi rozrywka, gdy przyjdzie ochota./ Tych się nie strzegę, choć z nimi rozmawiam,/ One nikogo, i ja nie obmawiam./ Więc póki Bozkabozka --- dziś ubezdźwięcznione: boska. wola żyć mi każe,/ Póki śmierć mego imienia nie zmaże,/ Póki grób z ciałem mem się nie powita,/ Osobność kochać będę, z dworem kwita.