Adam AsnykZłoty cielec
1Poszedłem zwolna w ślad olbrzymiej rzeszy,
Pędzącej szybko, jak wezbrana rzeka,
Aby zobaczyć: gdzie, i po co spieszy?
Więc, na wzniesieniu, ujrzałem zdaleka
5Bożyszcze, które żeby uczcić godnie,
Wszelkiej czci innej zgraja się wyrzeka.
Przystęp do niego torowały zbrodnie.
Gwałt, podstęp, kłamstwo, wyzysk i bezprawie
Za drogowskazy służyły przewodnie;
10A ciała ofiar, ginących w niesławie,
Zasłały drogę, sącząc krwi kałuże,
Tak, żem się lękał, czy stóp nie okrwawię.
Przybyłem wreszcie pod błyszczące wzgórze,
Co całe w ogniach tęczowych się mieni,
15W topazów złocie, w rubinów purpurze,
W cieniach szafiru, w szmaragdów zieleni.
Na niem, na złotym stojąc piedestale,
Kąpał się w blasku stubarwnych płomieni,
W kadzideł dymie i w bezczelnej chwale:
20Bóg zwierzęcości, cielec szczerozłoty…
A tak mu oczu błyskały opale
I takie piętno żywej miał sromoty,
Że się w kruszcowej zdawał żyć powłoce
Nadprzyrodzonej żywotem istoty,
25Wyposażonej w wszystkie ziemskie moce.
Na jego grzbiecie w łuk rzucona mięki,
Jakby czekając na miłosne noce,
Naga, lecz strojna w wszystkie ciała wdzięki
W bezwstydzie krasą jaśnieje kobiecą
30Pani zmysłowej rozkoszy i męki.
Usta, uśmiechem rozchylone nieco,
I tajemniczą kuszące rozkoszą,
Ściegiem perełek w warg koralu świecą
I o płomienne pocałunki proszą.
35Ciemne źrenice, pod powiek osłoną,
Iskrami spojrzeń dziwny żar roznoszą,
I jako światła, skryte w głębiach, płoną
Przymglonym blaskiem, który wskróś przenika,
I burzę pragnień wzniecając szaloną,
40Kogo dosięgnie, zmienia w niewolnika.
Włos płomienisty, sypiąc się w nieładzie,
Złotem perłowe białości przetyka,
Na żywy marmur ton gorący kładzie.
Pierś Afrodyty: nie ta, nieruchoma,
45Jaką w klasycznej rzeźbiono Helladzie,
Lecz falująca róż pączkami dwoma
Na kręgach mlecznej białości, co drżące,
Wrzącej krwi fala podnosi, kryjoma.
Na piersi wielkie, brylantowe słońce
50Pod sznurem pereł, pieszczących jej szyję
Barwnych iskierek rozrzuca tysiące
I łuną świateł fosforycznych bije.
Zamiast przepaski lub osłony wszelkiej,
Wąż szmaragdowy przez biodra się wije,
55Niby żyjący jeden klejnot wielki,
Zielonawemi płomykami błyszczy
Na śnieżnem ciele wiecznej kusicielki.
Dokoła owych bezwstydnych bożyszczy,
Na wzgórzu, śmierci usypanem dłonią,
60Z pokoleń kości i ruin i zgliszczy,
Niezmierne tłumy cisną się i gonią,
Pijane żądzą użycia zwierzęcą,
O bożka złota zazdrosne i o nią.
Wzajem się kuszą i wabią i nęcą,
65Zaprzepaszczając człowieczeństwo swoje
W kulcie, co orgią wyuzdaną święcą.
Odurzające leją się napoje,
Woń przenikliwa upaja i draźni…
Kwiaty, brylanty i nieskromne stroje
70Budzą stępiony popęd wyobraźni.
Pełno kobiecych obnażonych ramion,
Piersi, rzuconych widzom bez bojaźni,
Na których lśnią się, zamiast hańby znamion,
Kosztowne z drogich kamieni obroże,
75A każdy brylant jakąś zbrodnią splamion,
A każdą perłę wyrzuciło morze
Łez i krwi ludzkiej, a zgarnęła pycha,
Żeby ją cisnąć na nierządu łoże.
Jakaś muzyka przejmująca, cicha,
80Łechcąca nerwy tajemną pieszczotą,
Miłośnie szemrze i namiętnie wzdycha.
Leje się wino, połyskuje złoto;
Żywiej falują owe łona śnieżne,
Oczy przyćmione pożądań tęsknotą,
85Płonące wargi, omdlenia lubieżne,
Zalotne śmiechy, wabiące okrzyki,
Wzniecają samców instynkta drapieżne.
W takt kołyszącej rozkosznie muzyki
Ciała się ludzkie kołyszą, jak płazy,
90Przy dźwiękach fletni… Namiętny i dziki
Taniec swawolne przesuwa obrazy
I wirem, który szybkość swą podwaja,
W szał bałwochwalczej wprowadza ekstazy.
Szaleje cała rozpasana zgraja,
95Do dna złocistą wychylając czarę,
Która ją winem występku upaja:
Więc wstyd dziewiczy i małżeńską wiarę,
Uczciwość, honor i człowiecze imię,
Bożyszczom swoim składa na ofiarę.
100Te, w blasku chwały i kadzideł dymie,
Pojąc się tłumnej rozpusty oddechem,
Zdają się kształty przybierać olbrzymie,
Oddychać chucią i potężnieć grzechem.
Tryumfująco a razem złowrogo
105Królowa sromu spogląda z uśmiechem
Na tłum czcicieli, zgiętych pod jej nogą,
I tak ich żądze zmysłowe poduszcza,
Że z pod jej władzy wyrwać się nie mogą.
Tymczasem nowa nadciągnęła tłuszcza…
110Jakieś wpół dzikie, barbarzyńskie szczepy,
Które jałowa wyrzuciła puszcza,
A niegościnne odepchnęły stepy,
Wraz z rodzinami, co za sobą wiozą,
Zbrojne w topory, maczugi, oszczepy.
115Dotarły tutaj… i przejęte zgrozą
Stoją przed sceną zmysłowych nadużyć,
Przed tą sromotnych bóstw apoteozą.
Czoło ich groźnie zaczyna się chmurzyć,
We wzroku wzgarda przebłyskuje sroga
120I krzyk się wznosi: «Chodźmy, bracia, zburzyć
Sprośne bałwany w imię prawdy, Boga,
Co zdał nam w ręce przybytek nierządu,
I czci prawdziwej odstępcę i wroga!
Oto wybiła dziś godzina sądu,
125Która potęgę bałwochwalstwa skruszy
I świat oczyści z wszeteczeństwa trądu!»
Tak krzycząc, zbrojny zastęp się poruszy,
Jak piorun lecąc na występne stado,
Co w przerażeniu stanęło bez duszy,
130Niezdolne nawet skryć się przed zagładą.
Padają grzechu kapłanki i sługi,
Jak zżęte kłosy na ziemię się kładą,
Powabne główki druzgocą maczugi,
Pieszczone członki topór tnie na ćwierci,
135Krwi rubinowej rozlewając strugi
A oszczep łona liliowe przewierci…
I nikt nie uszedł przed rzezią morderczą:
Dokoła wszędzie jedno żniwo śmierci.
Porozrzucane stosy trupów sterczą…
140Tylko sam jeden złoty cielec, z góry
Ócz opalami błyskając szyderczo,
Spokojnie patrzy na obraz ponury;
I ta na grzbiecie jego piękność naga,
Od krwi przelanej kraśniejąc purpury,
145Spojrzeniem swojem o litość nie błaga,
Lecz zbrojna w tajnych rozkoszy ponętę
Świeżych uwielbień i czci się domaga.
Próżno szły ku niej zastępy zawzięte,
Co poprzysięgły zwalczyć kult szatana,
150I zburzyć owe ołtarze przeklęte.
Na próżno horda, jeszcze krwią pijana,
Wzniosła topory… W ogniu jej spojrzenia
Broń wypuściła… ugięła kolana…
I z napastników w czcicieli się zmienia.
155Znowu na miejscach, gdzie krew dymi świeża,
W gorączce złota, w szale upojenia,
Łupy zdzierane z pobitych odmierza,
I dawne orgie swoich ofiar wznawia,
Czcząc nierządnicę i złotego zwierza!
160A te wszechwładne bożyszcza bezprawia
Jaśnieją w nowej świetności i chwale,
Wśród tłumu wiernych, co je znów wysławia.
Tak coraz nowe napływały fale
Ras, szczepów, plemion; coraz świeża warstwa
165Z głębin społecznych wznosi się zuchwale
I we krwi ludzkiej chce szukać lekarstwa
Przeciw zarazie, która ludy plami,
I jak rak toczy największe mocarstwa.
A jednak zawsze kolejno ci sami,
170Co na występek podnieśli żelazo,
Gdy przed zdradnemi stanęli bożkami,
Które im były wstrętem i odrazą,
Łamali ducha w górę rwące skrzydła
I w kał padali dotknięci zarazą.
*
175Widząc, jak wiecznie owa moc przebrzydła
Wzlotom pokoleń gotuje upadek
I wciąga w pokus zastawione sidła,
Chciałem zawołać, przerażony świadek
Tej krwawych zdarzeń wijącej się wstęgi,
180Wciąż wracających dziejowych zagadek:
«Mijajcie zdala! te zaklęte kręgi,
Które, jak wiry przepaścistej toni,
Niepokonanej przemocą potęgi
Wciągają śmiałków, co się zbliżą do niej!
185Zostawcie zgraję, co bałwanom służy,
Za złotem dąży, za rozkoszą goni:
Sama utonie w występku kałuży!
Ród bałwochwalczy własnym jadem zginie!
Bałwany padną, choć ich nikt nie zburzy!
190Gdzieindziej cnocie stawiajcie świątynie!
A może nadejść odkupienia era,
Gdy prawdy Boga czcić będziecie w czynie!»
Lecz głos mój w głuchej przestrzeni zamiera,
Nie budzi tłumów uwagi, ni echa…
195A cielec złoty z tryumfem spoziera…
A kusicielka jak sfinks się uśmiecha…
