Spis treści

Adam AsnykProlog na otwarcie nowego Teatru w Krakowie

Plaudite cives! Oto nowa scena

Otwiera muzom gościnne podwoje;

Ucieszna Talia, smutna Melpomena,

Prowadzą z sobą wdzięczne chóry swoje,

I owe deski przemienia cudownie

W ogarniającą cały świat widownię.

Cały świat uczuć, cała działań sfera

I starć namiętnych ukryte pobudki,

Zdrada, łamiąca pochód bohatera,

Dwojga kochanków sen o szczęściu krótki,

Kłamstwo i zbrodnia w zwycięskiej potędze,

Drżące przed prawdy wschodzącem światełkiem,

Wady, śmieszności i powszednie nędze,

Życie codziennym wypełnione zgiełkiem,

Wszystko tu w barwnej przesunie się tęczy,

Wybuchnie bólem lub śmiechem zadźwięczy.

Baw się narodzie! Scena ci ukaże

Znajome dobrze postacie i twarze,

I w wiernym nieraz zestawi odbiciu

Przy grozie dziejów, płaski komizm w życiu.

Więc ujrzysz na niej własne twoje syny,

Tych, co tragicznej noszą ciężar winy,

Tych, którzy duchem górują nad rzeszą,

Tych, co świat gorszą, i tych, co go śmieszą.

Kiedy zobaczysz króla Lira, który

Oddał swym córkom ziemię i koronę,

I wypędzony w łachmanie purpury

U niebios gromy przyzywa czerwone,

Wśród burzy, wziąwszy w rękę kij tułaczy,

Szaleje z gniewu, bólu i rozpaczy:

Może ci na myśl przyjdzie naród pewien,

Co nie na wiano dla swoich królewien

Rozdał królestwo, lecz wprost, gdy oszalał,

Władzę i ziemię brać sobie pozwalał;

I dziś z praw swoich królewskich wyzuty

W ciemnościach burzy, przy piorunów błysku,

Jak nędzarz ciągnie długie dni pokuty,

Wydany wzgardzie i urągowisku!

Baw się narodzie! Niech ci smutną dolę

Osładza tajne sztuki czarnoksięstwo,

Niech ci ukaże nowe czynów pole,

Na którem możesz wywalczyć zwycięstwo,

I niech przed okiem głodnego nędzarza

Obraz kwitnącej przeszłości odtwarza.

Niechaj satyra biczem swoim karci

Wszystkie instynkta nędzne, brudne, liche,

Niech śmiechem smaga tych, co śmiechu warci,

Niechaj piętnuje egoizm i pychę,

I obłudnikom zdziera maski z twarzy

I szpetne żądze z pięknych szat obnaży.

Baw się narodzie! Może wśród zabawy

Niejedna myśl cię szlachetna pokrzepi,

Może w przelocie cień Ojczyzny krwawy

Wzbudzi pragnienie, żeby było lepiej,

I dalsze drogi pochodu rozjaśni.

Może zobaczysz w czarodziejskiej baśni,

Wysnutej z podań ludowych legendzie

O tem, co było i o tem, co będzie,

Niby widzenie mgliste ideału:

Śpiącą królewnę na górze z kryształu,

Którą z rąk złego odbić czarodzieja

Trzem braciom słuszna jaśniała nadzieja;

Jak dwaj z nich w morze pobiegli płomieni,

I nie wrócili więcej, zwyciężeni…

Ale ten trzeci, najmłodszy, w siermiędze,

Oprze się pokus i czarów potędze,

I pnąc się zwolna, mimo straże gniewne,

Z snu zaklętego obudzi królewnę.