Spis treści

Usunięto zbędne cudzysłowy na początku wersów.

Adam AsnykNad przepaścią

Z przepaści ciemne widmo wstało…

I na urwisku stromem

Wędrowca w drodze zatrzymało

Bezkształtnym swym ogromem.

Przyszło go trwożyć groźną mocą,

Co ludzkie serca gnębi,

Unicestwienia głuchą nocą,

Próżnią bezdennej głębi.

I zasłoniwszy błękit, rzecze:

«Nic ciebie nie ocali,

Z tego rozdroża o człowiecze,

Już niema wyjścia dalej!

Próżno na przekór twardym losom

Zmierzałeś wciąż do szczytu

I próżno chciałeś kraść niebiosom

Zagadkę swego bytu.

Szalona pycha ciebie zwiodła,

Myślałeś, że bez końca

Będziesz nieść w górę ludzkie godła,

Do prawdy zdążać słońca.

Wiedz, że nie może nikt bezkarnie

W bezdenną toń spozierać…

I musisz wszystkie przejść męczarnie,

I zwątpić… i umierać…

To światło, z którem dumnie kroczysz

Na to ci tylko służy,

Byś ujrzał przepaść, gdzie się stoczysz

Na końcu swej podróży.

Tem światłem mar uroczych roje

Spłoszyłeś na swej drodze,

Uniosły z sobą szczęście twoje…

A za to ja przychodzę.

Na miejsce jasnej ich gromady,

Co pierzchła już skrzydlata…

Przybywam jako cień zagłady

I wiecznej nędzy świata».

A człowiek na to: «Marny cieniu,

Coś postać wziął olbrzyma,

Idę ku swemu przeznaczeniu,

I nic mnie nie zatrzyma.

Do góry, naprzód, wciąż przez wieki,

Z tem światłem, co mi dano,

Muszą w przyszłości kraj daleki

Za jutrznią biedz różaną.

Muszę zdobywać krok za krokiem,

Zdążając wiecznie za nią,

Na stromych ścieżkach walczyć z mrokiem

I chwiać się nad otchłanią.

Niejedne widma przychodziły,

By wieść mnie na bezdroże,

Niejeden sen mnie wabił miły

Na kwiatów miękkie łoże.

Spędziłem wszystkie mary piękne,

By prościej iść do celu,

I ciebie teraz się nie zlęknę

Posępny kusicielu.

I ty ustąpić musisz z drogi:

Zwodnicza twa potęga!

Po nad nicestwa ciemne progi

Duch ludzki wyżej sięga!»